درمان خانگی گرمازدگی؛ برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟

درمان خانگی گرمازدگی؛ برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟

در فصل‌های گرم سال به‌ ویژه در محیط‌هایی که دمای بالایی دارند، یکی از عوامل زمینه‌ساز بروز گرمازدگی است؛ حالتی که در صورت نادیده‌گرفتن علائم اولیه آن ممکن است به دیگر مشکلات جدی ختم شود. در این مقاله از دکتر لوکس، نشانه‌های اولیه، بهترین روش‌های درمان خانگی گرمازدگی را بررسی خواهیم کرد تا از تشدید علائم جلوگیری شود. نخست با عوارض ناشی از افزایش بیش از حد دمای بدن و سپس روش‌های رفع سریع گرمازدگی آشنا خواهیم شد.

منظور از گرمازدگی چیست؟

زمانیکه دمای بدن به حد زیادی بالا می‌رود و سیستم طبیعی تنظیم حرارت دیگر قادر به خنک‌سازی نیست، به اصطلاح فرد دچار گرمازدگی می‌شود. در چنین شرایطی حتی تعریق و از دست دادن مایعات کافی نیز نبوده تا بدن را خنک نگه دارد و دمای مرکزی ممکن است به بیش از 40 درجه سانتی‌گراد بالا رود.

بدون انجام اقدامات سریع به منظور کاهش دما و تامین مایعات بدن، این وضعیت می‌تواند عملکرد مغز، قلب و کلیه‌ها را مختل نموده و عوارض شدیدی ایجاد شود. در نهایت، داشتن اطلاعات کافی از درمان خانگی گرمازدگی در برخورد با نشانه‌های اولیه همچون خنک کردن پوست با کمک آب ولرم، قرار دادن فرد در محیط سایه و نوشیدن مایعات به میزان کافی در مراحل نخستین، اهمیت بسیار حیاتی دارد.

علائم گرمازدگی خفیف

تشخیص درست و به‌ موقع علائم اولیه ناشی از گرمازدگی نقش بسیاری چشمگیری در جلوگیری از تشدید آن ایفا می‌کند. در مراحل خفیف، ممکن است فرد یکی یا چند مورد از نشانه‌ها و علائم زیر را تجربه نماید:

• حالت تهوع ملایم
• تسریع ضربان قلب
• تعرق بیش از حد معمول
• بی‌حالی و ضعف غیرمنتظره
• احساس سرگیجه یا فشار در ناحیه سر
• گرفتگی یا درد در عضلات، به‌ویژه عضلات پا

در این زمان می‌توان با استفاده از چند اقدام ساده اما موثر در خانه همچون نوشیدن مداوم مایعات، استراحت در محیط خنک و ماساژ ملایم نواحی دچار گرفتگی از پیشرفت وضعیت جلوگیری نمود.

علائم گرمازدگی در بزرگسالان

در بزرگسالان، وقتی گرمازدگی شدت می‌گیرد، در اغلب موارد علائم زیر بروز می‌کند:

• سردرگمی و مشکل در تمرکز
• نفس‌کشیدن سریع و سطحی
• کاهش سطح هوشیاری تا حد غش
• بالا رفتن دمای مرکزی بدن تا فراتر از 40 درجه سانتی‌گراد
• حالت شدید تهوع که ممکن است به استفراغ مکرر بینجامد
• پوست بدن به طور کامل خشک شده به‌ نوعی که تعریق متوقف می‌گردد

مشاهده هر گونه از نشانه‌های ذکر شده نیازمند اقدام فوری است؛ شایان به ذکر است که در شرایط بحرانی میبایست با اورژانس تماس گرفته شود تا خطرات جدی پیشگیری گردد.

رفع سریع گرمازدگی

جهت رفع و درمان سریع علائم مرتبط با بالا رفتن بیش از اندازه حرارت بدن، مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:

1. فرد مورد نظر را هر چه سریع‌تر به فضای خنک و سایه‌دار منتقل نمایید.
2. هر نوع البسه اضافی را از تن وی خارج نموده تا امکان تبادل حرارت فراهم شود.
3. با کمک یک بادبزن دستی یا پنکه جریان هوا را روی بدن هدایت نمایید.
4. حوله‌ی خیس و کمپرس یخ را به نواحی حساس نظیر زیر بغل، کناره‌ی گردن و کشاله‌ی ران بمالید.
5. در صورتی که فرد هوشیاری کامل دارد، جرعه‌جرعه آب سرد یا محلول ORS بدهید تا از کم‌آبی جلوگیری شود.

چنانچه با علائمی نطیر استفراغ مکرر، از دست دادن هوشیاری، تشنج یا افت ناگهانی فشار خون روبه‌رو شدید، این روش‌های خانگی کفایت نمی‌کننذ و میبایست فوراً با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.

درمان خانگی گرمازدگی و حالت تهوع

به منظور تسکین حالت تهوع ناشی از گرمازدگی در منزل می‌توانید روش‌های زیر را به‌کار ببرید:

• دم‌کرده خنک زنجبیل

دم‌کرده‌ی زنجبیل را پس از سرد شدن در یخچال نگه‌دارید؛ مصرف این نوشیدنی تاحد زیادی به کاهش احساس تهوع کمک می‌نماید.

• آب لیموی تازه یا آب هندوانه خالص

این میوه‌ها در بردارنده‌ی الکترولیت‌های طبیعی بوده و با مصرف جرعه‌جرعه می‌توان آب و املاح بدن را بازگرداند.

• آب معطر به برگ‌های تازه نعناع

چند برگ از گیاه نعناع را در آب بریزید و اجازه دهید طعم آن در یخچال به‌خوبی آزاد شود؛ چنین نوشیدنی‌ای معده را بسیار آرام می‌نماید.

• کشک یا ماست سرد با چاشنی عسل

ترکیب عسل طبیعی و ماست کم‌چرب، سلامت دستگاه گوارش را افزایش داده و رطوبت از دست رفته را جبران می‌نماید.

در نهایت، در کنار مصرف این نوشیدنی‌ها، پیوسته آب بنوشید و تا زمانی که علائم کاهش نیافته، پیشنهاد می‌شود در محیطی خنک استراحت نمایید.

این مقاله را از دست ندهید: بهترین مواد غذایی که می‌تواند عطش شما را برطرف کند

شربت رفع گرمازدگی

از دیگر روش‌های درمان خانگی گرمازدگی می‌توان به مصرف شربت‌های طبیعی اشاره داشت. شربت‌های ساده‌ی خانگی با ترکیبی از مواد خنک‌کننده و الکترولیت‌های ضروری تا حد زیادی از علائم ناشی از گرما زدگی می‌کاهد. چند نمونه‌ی متداول در ادامه آمده است:

• شربت تخم شربتی: با خیساندن تخم شربتی در یک لیوان آب سرد، مواد ژل‌مانندی تشکیل شده که التهاب را فرو می‌نشاند و آب از دست‌رفته را بازمی‌گرداند.
• شربت خاکشیر: دانه‌های خاکشیر را در آب یخ خیس نموده و پس از نفوذ کامل، مقدار کمی عسل به آن بیفزایید تا نوشیدنی‌ای بسازید که به کنترل حرارت داخلی کمک چشمگیری می‌کند.
• شربت آب‌لیمو، عسل و نمک: عسل طبیعی را با آب لیموی تازه و کمی نمک دریایی ترکیب نمایید تا علاوه بر تامین پتاسیم و سدیم مورد نیاز بدن، مقادیر قابل‌توجهی ویتامین C نیز به بدن برسد.

درمان گرمازدگی کودکان

کودکان در راستای کارایی کمتر سیستم تنظیم دمای بدن، آسیب‌پذیری بالاتری در برابر گرمازدگی خواهند داشت یا به عبارتی دیگر در برابر گرما آسیب‌پذیرتر هستند؛ در نهایت پدران و مادران میبایست با دقت بیشتری وضعیت کودک را زیر نظر داشته باشند. در ادامه راهکار‌های ساده به منظور کمک به کودک در خانه آمده است:

• شستن بدن کودک با آب نسبتا ولرم و خشک‌کردن ملایم پوست برای تبخیر مناسب
• پرهیز از پارچه‌های ضخیم یا چسبان و استفاده از لباس‌های نخی با جریان هوا
• انتقال کودک به مکانی با تهویه مناسب یا در سایه، به‌منظور کاهش تابش مستقیم خورشید
• قرار دادن بسته‌های یخ یا پارچه‌های نمناک روی پیشانی و پشت گردن جهت خنک‌ کردن سریع پوست
• دادن جرعه‌های کوچک اما مداوم از نوشیدنی‌های ملایم مثل آب سیب سرد یا محلول ORS مخصوص کودکان تا از کم‌آبی جلوگیری گردد

شایان به ذکر است که در صورت بروز نشانه‌ها و علائمی نظیر خواب‌آلودگی شدید، بی‌قراری مفرط یا افزایش تب به بیش از 38/5 درجه سانتی‌گراد، میبایست حتما کودک را هر چه سریع‌تر به پزشک یا مرکز درمانی ببرید.

برای گرمازدگی چه قرصی بخوریم؟

در موارد ایمن و کم‌خطر، نیازی به مصرف داروهای خوراکی نخواهد بود؛ اما زمانی که نشانه‌ها شدید شده یا جهت کاهش علائم خاص پزشک مداخله کند، ممکن است از موارد زیر استفاده شود:

• استامینوفن یا ایبوپروفن: جهت تسکین سردرد و پایین آوردن تب
• متوکلوپرامید (تنها با نسخه پزشک): جهت کاهش احساس تهوع و جلوگیری از استفراغ
• پودر الکترولیت یا قرص ORS: به منظور بازگرداندن املاح و الکترولیت‌های از‌دست‌رفته در بدن

باید توجه داشت که هرگونه دارودرمانی باید تنها زیر نظر  پزشک متخصص صورت گیرد؛ چرا مصرف خودسرانه ممکن است علائم را پنهان نموده و روند تشخیص را دشوارتر سازد.

نکات پیشگیری از گرمازدگی

جهت پیشگیری از گرمازدگی، رعایت برخی نکات می‌تواند نتیجه ‌بخش باشد:

• انتخاب لباس مناسب

از پارچه‌های نازک و روشن استفاده نمایید تا تابش خورشید کمتر جذب شما شود.

• هیدراته نگه داشتن بدن

پیشنهاد می‌شود که در طول روز هر 20–30 دقیقه جرعه‌ای از آب یا نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت بنوشید.

• محافظت از آفتاب

همواره پیش از خارج شدن از خانه، از کرم ضدآفتاب با SPF استفاده نمایید و یا از کلاه لبه‌دار یا عینک آفتابی کمک بگیرید.

• تغذیه‌ی سبک و پرآب

وعده‌های غذایی را با میوه‌هایی اعم از خیار، هندوانه و سبزی‌های فصل شروع کنید تا آب و مواد معدنی بدن تامین گردد.

• زمان‌بندی فعالیت‌ها

ورزش یا کارهای سنگین را به ساعات خنک‌تر صبح زود یا غروب موکول کنید و بین ساعت‌های 11 تا 16 از انجام فعالیت پرجنب‌وجوش تا حد ممکن خودداری نمایید.

سخن پایانی

در نهایت، همانطور که در این مقاله گفته شد، گرمازدگی از جمله خطرات فصول گرم سال مثل تابستان محسوب می‌شود که با رعایت چند نکته ساده اما کاربردی می‌توان از بروز آن پیشگیری نمود. تشخیص به موقع و زودهنگام و همچنین انجام اقدامات و روش‌های درمان خانگی گرمازدگی اعم از خنک کردن سریع پوست، تامین مایعات از دست‌رفته و استراحت در فضای سایه‌دار نقش کلیدی در جلوگیری از پیامدهای جدی دارد. در هر گروه سنی، اولویت اصلی کاهش دمای مرکزی بدن و جبران آب از دست‌‌رفته خواهد بود.

لازم به ذکر است که پیشگیری همواره بهتر از درمان است. با پوشیدن لباس‌های نازک و روشن، نوشیدن مرتب مایعات در کنار پرهیز از فعالیت‌های سنگین در اوج گرما، می‌توانید به‌خوبی از بدن خود در برابر گرمازدگی محافظت نمایید. در صورتی که علائم اولیه‌ای اعم از  خستگی مفرط، سردرد و سرگیجه شکل گرفت، بی‌درنگ به محیط خنک بروید و تا بهبود کامل، به بدن فرصت استراحت دهید. همچنین لاکسا پلاس باریج را نیز ببینید.