منظور از دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری همانند سایر انواع دیابت اختلالی است که نحوه‌ی مصرف قند توسط بدن را مختل می‌سازد. دیابت بارداری شکلی از دیابت است که برخی زنان را طی بارداری مبتلا می‌کند. دلیل ایجاد این اختلال این است که بارداری نیاز بدن به انسولین را افزایش می‌دهد، در حالی که بدن همیشه نمی‌تواند به مقدار کافی انسولین تولید نماید.
دیابت بارداری چه تاثیری بر مادر و فرزندش دارد؟
این اختلال می‌تواند منجر به بزرگ شدن جنین (بیش از 4 کیلوگرم) شود، که این خود مشکل ساز است زیرا یک جنین بزرگ ممکن است هنگام زایمان هنگام زایمان دچار آسیب شود، هم چنین یک جنین بزرگ ممکن است هنگام زایمان به مادر خود نیز آسیب وارد کند.
گاهی اندازه‌ی جنین مناسب نبوده و مادر می‌بایست تحت عمل سزارین (جراحی به منظور خروج جنین) قرار گیرد. دیابت بارداری هم چنین احتمال بروز پره اکلامپسی که‌یک بیماری تهدید کننده‌ی حیات است را افزایش می‌دهد. (پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی، سبب افزایش فشار خون می‌شود)
آیا من در طی بارداری دچار دیابت بارداری خواهم شد؟
پیش بینی این که کدام یک از زنان دچار دیابت بارداری خواهند شد امری مشکل است اما برخی زنان نسبت به سایرین در معرض خطر بیشتر ابتلا به دیابت بارداری هستند.
شانس ابتلای شما به دیابت بارداری بیشتر خواهد بود چنان چه:
سابقه‌ی قبلی دیابت بارداری داشته باشید دچار اضافه وزن هستید (BMI>27) در خانواده‌ی شما فرد دیابتی وجود دارد زایمان نوزاد بالای 4 کیلوگرم بارداران دارای پیشینه مرده زایی، سقط مکرر و نوزادان دچار نقص عضو سن شما بالاتر از 25 سال است سابقه فشار خون بالا
آیا لازم است از نظر دیابت بارداری بررسی شوم؟
بله.
تمام زنان باردار می‌بایست برای دیابت بارداری بررسی شوند. تمام زنان باردار می‌بایست در حوالی ماه های 6 یا 7 (مطابق با هفته های 24 تا 28 حاملگی) بررسی شوند، اما زنان با خطر بالاتر برای ابتلا به دیابت بارداری باید زودتر از این زمان مورد ارزیابی قرار گیرند (در اولین ویزیت) آزمایش تحمل گلوکز توسط پزشک درخواست می‌شود. بدین ترتیب مشخص می‌شود قند خون شما به دنبال مصرف یک ماده‌ی شیرین چقدر افزایش می‌یابد.
دیابت بارداری چگونه درمان می‌شود؟
به منظور درمان دیابت بارداری، شما می‌بایست قند خون را مرتب اندازه گیری کنید و این کاری است که شما می‌توانید به آسانی یاد بگیرید. اغلب زنان سطح قند خون خود را می‌توانند با تغییر رژیم غذایی خود کنترل کنند. برخی از زنان به انسولین یا سایر درمان های دیابت نیاز خواهند داشت.
در چه فواصلی باید به پزشک خود مراجعه کنیم؟
زنان دچار دیابت بارداری نسبت به سایر زنان باردار نیاز به دفعات مراجعات بیشتری دارند. این که در چه فواصلی مراجعه کنید به وضعیت شما در هر مراجعه و مصرف انسولین توسط شما بستگی دارد.
طی این مراجعات پزشک شما موارد زیر را انجام خواهند داد:
- وضعیت جنین را بررسی می‌کنند
- در مورد رژیم غذایی شما سوال می‌کنند
- از کنترل بودن قند خون شما اطمینان حاصل می‌کنند
- مقدار انسولین شما را تنظیم می‌کنند (چنانچه انسولین مصرف می‌کنید)
چگونه باید رژیم غذایی خود را تغییر دهیم؟
یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما بگوید که چگونه رژیم غذایی خود را تغییر دهید. هر خانمی با دیگری کمی تفاوت دارد، در نتیجه‌یک رژیم غذایی واحد که برای یک فرد صحیح است لزوما برای دیگری مناسب نیست.
اغلب زنان می‌بایست از مواد غذایی شیرین و غذاهای پرچرب اجتناب کنند سعی شود از مواد غذایی با فیبر فراوان استفاده شود.
آیا لازم است ورزش کنم؟
شما نیاز نیست برای درمان دیابت بارداری ورزش کنید اما داشتن فعالیت به شما کمک می کند که قند خون خود را کنترل کنید. اگر از قبل ورزش می‌کردید، همان ورزشی را که انجام می‌دادید، ادامه دهید. اگر تا به حال ورزش نمی‌کردید و حالا قصد ورزش دارید، از پزشک یا پرستار خود سوال کنید که چه نوع ورزشی برای شما مناسب است.
آیا می‌توانم زایمان طبیعی داشته باشم؟
چنانچه سطح قند خون شما نزدیک به حد طبیعی باشد، احتمال این که شما یک زایمان طبیعی داشته باشید بالا خواهد بود. هنگام زایمان، پزشک یا پرستار شما به چک قند خون شما ادامه خواهد داد تا از بالا نرفتن آن اطمینان حاصل نماید.
پس از زایمان چه اتفاقی می‌افتد؟
دیابت شما احتمالا بر طرف خواهد شد و قند خون شما احتمالا به سطح طبیعی باز خواهد گشت. چنان چه انسولین مصرف می‌کردید، به احتمال زیاد دیگر نیازی به آن نخواهید داشت، با این حال پزشک یا پرستار شما می‌بایست قند خون شما را چک کند تا از طبیعی شدن آن اطمینان حاصل نماید. زنانی که دیابت بارداری را تجربه می‌کنند، بعد ها در معرض خطر بسیار بالاتری برای ابتلا به دیابت "معمول" قرار دارند. شما می‌بایست تا آخر عمر هر چند سال یکبار از نظر دیابت بررسی شوید.
حاملگی و دیابت زنان مبتلا به دیابت (نوع یک یا دو) که قصد بارداری دارند باید قبل از بارداری با پزشک خود مشورت کرده و مراقبتهای قبل، حین و بعد از بارداری را جدی بگیرند. مراقبتهای قبل از بارداری زمانی که دیابت و مسائل پیرامون آن را به خوبی شناختید، می‌توانید برای باردار شدن برنامه ریزی کنید. شما می‌توانید با اندازه گیری مرتب قند خون و ارتباط دائم با پزشک معالج و پزشک متخصص زنان، قند خون خود را تحت کنترل درآورید.
برای انجام بهترین مراقبتهای قبل از بارداری، گروه‌های زیر لازم است به شما کمک کنند:
- پزشک معالج شما که برای کنترل دیابت به او مراجعه می‌کردید
- متخصص زنان
- متخصص تغذیه که برنامه غذایی صحیح را برای رسیدن به کنترل مطلوب قندخون طراحی می‌نماید
- متخصص آموزش دیابت که شما را با مسائل مختلف دیابت و مراقبتهای صحیح آن آشنا می‌سازد
به خاطر داشته باشید، برای داشتن حاملگی سالم لازم است قند خون خود را قبل از بارداری، در طول بارداری و بالاخره پس از زایمان در محدوده طبیعی نگه دارید. مراقبتهای دوره‌ی حاملگی مصرف قرصهای خوراکی پایین آورنده قند خون یا انسولین در طول دوران بارداری اگر به دیابت نوع یک (دیابت وابسته به انسولین) مبتلا هستید، در دوران بارداری، نیاز بدن شما به انسولین زیاد می‌شود. این افزایش نیاز به ویژه در سه ماه آخر بارداری به علت وجود هورمونهای جفت دیده می‌شود. هورمون جفت به رشد جنین کمک می‌کند اما در همان زمان جلوی فعالیت انسولین بدن مادر را می‌گیرد در نتیجه نیاز به انسولین افزایش می‌یابد.
اگر به دیابت نوع 2 مبتلا هستید برنامه درمانی شما عوض می‌شود اگر برای کنترل دیابت قرصهای خوراکی پایین آورنده قند خون مصرف می‌کنید این قرص ها را به علت احتمال مطرح شده برای ایجاد نقایص جنینی نباید در دوران بارداری استفاده نمایید.
پزشک شما قبل از باردار شدن ممکن است درمان با انسولین را برای کنترل قند خون شروع کند. مصرف غذا در دوران بارداری اصولاً افراد مبتلا به دیابت برنامه غذایی مرتبی دارند در طول حاملگی برای پیشگیری از افزایش یا کاهش زیاد غلظت قند خون لازم است با متخصص تغذیه و پزشک معالج خود مشورت کنید. با این کار به کنترل قندخون خود کمک می‌نمایید.
اگر در شروع حاملگی وزن شما بیش از حد معمول بود، نباید سعی کنید وزن خود را کم نمایید. پزشک و متخصص تغذیه در مورد نحوه افزایش وزن در طول دوران بارداری شما را راهنمایی خواهند کرد. اگر در شروع حاملگی وزن مطلوب داشته باشید انتظار می رود تا پایان بارداری 11 ـ 7 کیلوگرم اضافه وزن پیدا کنید. خانم های لاغر لازم است افزایش وزن بیشتری در طول بارداری داشته باشند.
انجام ورزش در دوران بارداری ورزش به ویژه در دیابتی های نوع 2 یکی از اصول اساسی درمان است. همان طور که می‌دانید ورزش همراه با برنامه غذایی صحیح، در کنترل قند خون نقش اساسی دارد. در مورد ورزش کردن در دوران بارداری حتماً سؤالاتی برایتان مطرح می‌شود که در این مورد باید با متخصص آموزش دیابت مشورت نمایید. ورزش در دوران بارداری به وضعیت سلامت شما کمک خواهد کرد. اما در صورت ابتلا به؛
- فشار خون بالا
- مشکلات چشمی، کلیوی یا قلبی
- آسیب‌های عروقی دیگر
- آسیب اعصاب
لازم است در مورد خطرهای ورزش در دوران بارداری، با پزشک خود مشورت کنید. به طور کلی در دوران بارداری نباید ورزشهای کششی اندام یا به اصطلاح ورزشهای کششی سنگین انجام دهید. بهترین ورزش ها برای دوران بارداری، پیاده روی و شنا است.
مراقبت های بعد از بارداری
زایمان فرد مبتلا به دیابت نزدیک زمان زایمان، پزشک جنین را از نظر میزان رشد و وضعیت سلامت بررسی می کند و سپس درباره نحوه زایمان تصمیم می‌گیرد. ممکن است به طور طبیعی زایمان کنید یا بنا به نظر پزشک زایمان سزارین داشته باشید.
پزشک تلاش می‌کند که در طول زایمان و تولد نوزاد، قندخون شما را کنترل نماید. در شروع زایمان نیاز به انسولین کم می‌شود به گونه ای که گاهی اوقات در طول زایمان یا حتی 72 ـ 24 ساعت بعد از تولد نوزاد نیز، به تزریق انسولین احتیاج نیست. بعد از تولد نوزاد بعد از تولد نوزاد بدن شما به علت فعالیت زیاد در دوران بارداری، به استراحت نیاز دارد.
برخی مادران در طول چند هفته اول پس از تولد میزان قندخونشان بهتر می‌شود و بر عکس بعضی دیگر قندخونشان به سرعت بالا می رود، بنابراین وضعیت کنترل قندخون در این مدت قابل پیش بینی نیست. تغذیه نوزاد با شیر مادر برای مادران دیابتی بسیار خوب است اما ممکن است غلظت قندخون قابل پیش بینی نباشد. همچنین ممکن است تغییر در الگوی خواب و غذا سبب افت قند خون شما شود. از این رو همانند دوران قبل از بارداری، در کنترل قند خون خود کوشا باشید.
تغذیه مادر برای پیشگیری از افت قند خون در طول دوران شیر دهی
- قبل یا در طی شیردهی، یک میان وعده حاوی پروتئین و کربوهیدرات (ساندویج، نان و گوشت و …) مصرف کنید.
- به مقدار کافی مایعات بنوشید طوری برنامه ریزی کنید که در حین شیردهی آب یا چای بدون شیرینی مصرف نمایید.
- اگر در شیردهی دچار کاهش قند خون شدید، شیردهی را متوقف سازید و برای برطرف کردن حالت افت قند خون، یک ماده غذایی مصرف کنید.
- اگر به فرزند خود شیر می‌دهید به انرژی بیشتری نیاز دارید و در این مورد باید با متخصص تغذیه و پزشک خود مشورت نمایید.
نکته:
در صورت حاملگی فرد دیابتی به 3 نکته مهم باید توجه داشته باشد:
- اجرای رژیم درمانی منظم
- درمان شدید دیابت
- طبیعی کردن HbA1c
قبل از حاملگی نکته:
باید دانست که ناهنجاریهای جنینی در فرد باردار دچار دیابت قندی 4 تا 10 برابر بیشتر از افراد عادی است.
دیدگاه شما