رازهای سلامت دندانی؛ شناسایی علائم دندان قروچه و روش‌های نوین برای درمان آن

رازهای سلامت دندانی؛ شناسایی علائم دندان قروچه Bruxism  و روش‌های نوین برای درمان آن؛

دندان قروچه بیشتر در طول خواب رخ می‌دهد. این مشکل با توجه به شرایطی که فرد در آن قرار دارد تشدید می‌شود. در واقع، تنش‌های روزانه می‌توانند باعث فشار روی دندان‌ها شده و به تدریج منجر به آسیب دیدن آن‌ها شوند. اما، با توجه به اینکه علائم آن در ابتدا به صورت خفیف ظاهر می‌شود، اگر شخص متوجه این مشکل شود و برخی از شرایطی را که می‌تواند تنش روزانه را کاهش دهد، مانند مدیریت استرس و نگرانی، رعایت نماید احتمال آسیب به دندان‌ها به حداقل می‌رسد. همچنین، مراجعه به دندانپزشک و انجام بررسی‌های دوره‌ای می‌تواند به جلوگیری از بروز دندان قروچه کمک چشمگیری کند.

منظور از دندان قروچه چیست؟

براکسیسم یا دندان قروچه، به فشار و سایش دندان‌ها به هم توسط فرد، به صورت ارادی یا غیرارادی، گفته می‌شود. این عمل موجب خرد شدن دندان‌ها می‌شود. بسیاری از افراد نمی‌دانند که این رفتار را انجام می‌دهند؛ چرا که برخی تنها در طول خواب دندان‌هایشان را بهم می‌سایند که به آن "براکسیسم شبانه" یا "براکسیسم در طول خواب" می‌گویند.

در حالی که دیگران در طول روز نیز دندان‌های خود را بهم‌ می‌سایند. این عمل به عنوان نتیجه استرس یا اضطراب در نظر گرفته می‌شود. عوامل مختلفی می‌توانند موجب بروز استرس شوند، از جمله رویدادهای ناراحت‌کننده و دردناک مانند مرگ یک عزیز یا از دست دادن شغل همچنین ممکن است به علت رویدادهای خوشحال‌کننده نظیر شروع یک شغل جدید یا تولد رخ دهد.

بنابراین، جهت بهبود این وضعیت، می‌توان راهکارهایی مانند مدیریت استرس و اضطراب، کمک گرفتن از روش‌های آرامش‌بخش مثل یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق و در صورت لزوم مراجعه به متخصصان مشاوره در نظر گرفت.

مهم‌ترین علل دندان قروچه

مهم‌ترین عواملی که به بروز دندان قروچه یا براکسیسم منجر می‌شوند عبارتند از:

• استرس، اضطراب، سرخوردگی و خشم می‌توانند عواملی باشند که به براکسیسم، یا دندان‌قروچه، منجر شوند.
• یکی از علائم مربوط به دندان قروچه، ضعف کوچک است که ممکن است ناشی از عدم تطابق دندان‌ها و فک‌ها باشد.
• بعضی از داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی، مانند زولوفت (سرترالین)، پروزاک (فلوکستین) و پاکسیل (پاروکستین)، می‌توانند عوارض جانبی مانند براکسیسم را به همراه داشته باشد.
• براکسیسم همچنین می‌تواند یکی از عوارض بیماری‌های نادر مانند هانتینگتون و پارکینسون باشد که از دستگاه عصبی و عضلانی تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
• در موارد نادر، براکسیسم ممکن است به عنوان یک علامت از بیماری‌های نادر اعصاب و عضلات به‌شمار آید.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله راهکارهای جلوگیری از جویدن ناخن و خطرات احتمالی آن را نیز مطالعه نمایید.

چگونه از دندان قروچه پیشگیری کنیم؟

در صورتی که براکسیسم شما به عواملی همچون استرس مرتبط است، مشاوره حرفه‌ای می‌تواند به شما در این زمینه  کمک کند. همچنین، امتحان استراتژی‌های مختلف نیز می‌تواند به شما در به دست آوردن آرامش کمک کند. مصرف کمتر کافئین ممکن است به کاهش عوامل تحریک‌کننده کمک کند.

جهت جلوگیری از آسیب دندان مرتبط با براکسیسم در کودکان و بزرگسالان، یک روش متداول این است که از صفحه‌ها و پلاک‌گیرهای دندانی استفاده کنید که شب‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا از فشار براکسیسم جلوگیری کنند. استفاده از صفحه‌های دندانی می‌تواند به کاهش فشار روی عضلات صورت و مفصل فک کمک کند. اعمال کمپرس گرم به عضلات صورت همچنین می‌تواند به کاهش برخی از دردهای ناشی از فشار براکسیسم کمک کند.

روش‌های درمان دندان ‌قروچه

جهت کمک به جلوگیری از دندان ‌قروچه در کودکان، می‌توانید راهکارهای زیر را انجام دهید:

1. خودداری از جویدن آدامس و مداد
2. حمام گرفتن قبل از خواب با آب گرم
3. گوش دادن به موسیقی آرام و آرام‌بخش
4. احساس محبت و کاهش اضطراب در کودکان
5. کاهش استرس در کودکان، به ویژه قبل از خواب
6. استفاده از روکش موقتی دندان یا محافظ دهان در شب
7. انجام تمرینات کششی و ورزش‌ها برای آرام کردن عضلات
8. مطمئن شوید که کودکان به مقدار کافی آب می‌نوشند؛ چرا که کم‌آبی ممکن است دلیل دندان ‌قروچه در کودکان باشد.

چه زمانی برای درمان دندان قروچه به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که با وجود رعایت دستورالعمل‌ها، همچنان احساس می‌کنید که دندان‌های خود را برو روی یکدیگر می‌سایید و به آن‌ها آسیب می‌رسانید، بهتر است بلافاصله به دندانپزشک مراجعه نمایید. ساییدن مزمن دندان‌ها می‌تواند منجر به شل شدن یا شکستن دندان‌ها و افتادن دندان‌ها شود. در صورت ادامه این وضعیت، ممکن است نیاز به درمان‌های پیشرفته دندانپزشکی مانند روت کانال، ایمپلنت، دندان‌های مصنوعی جزئی یا حتی دندان‌های مصنوعی کامل داشته باشید.

دندانپزشکان درمان مناسب برای هر فرد را ارائه می‌دهند، از جمله استفاده از داروهای مناسب برای کنترل شلی عضلات صورت و فک، تنظیم آرایش دندان‌ها و تهیه پلاک‌های محافظ دندان (محافظ دهانی) برای استفاده در طول شب. این محافظ‌ها، که توسط دندانپزشک ساخته می‌شوند، بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و از آن‌ها در برابر سایش محافظت می‌کنند. بسیاری از موارد دندان قروچه با استفاده از این محافظ‌ها تسکین می‌یابند.

میبایست توجه داشت که این گاردها تنها به عنوان وسیله‌ای جهت محافظت از دندان‌ها و فک‌ها عمل می‌کنند اما درمان دندان قروچه را فراهم نمی‌کنند. برای استفاده از این گاردها، آن‌ها را در دهان قرار داده و در طول شب در دهان نگه داشته تا از آسیب به دندان‌ها و مفصل گیجگاهی-فکی جلوگیری شود.

نحوه تشخیص دندان قروچه در کودکان و بزرگسالان

تشخیص دندان قروچه در کودکان و بزرگسالان ممکن است از طریق روش‌های مختلفی انجام شود. در زیر به چند روش رایج برای تشخیص دندان قروچه اشاره خواهم کرد:

• بررسی بالینی

دندانپزشک با استفاده از آنالیز بالینی و بررسی دهان و دندان‌ها، می‌تواند علائم و نشانه‌های دندان قروچه را تشخیص دهد. این موضوع شامل بررسی شکل و سایز دندان‌ها، حفرات و شکاف‌های ناشی از قروچه، تغییر رنگ  است.

• استفاده از اشعه ایکس

با استفاده از اشعه ایکس پانورامیک (OPG)، تصاویری از کل دهان و دندان‌ها به دست می‌آید. این تصاویر به دندانپزشک کمک می‌کنند تا دندان قروچه را تشخیص داده و درمان مناسب را تعیین کند.

• استفاده از سونوگرافی

سونوگرافی صوتی ممکن است برای تشخیص دندان قروچه در کودکان استفاده شود. این روش بر اساس فرستادن امواج صوتی به دندان و دریافت بازتاب آن‌ها برای ساخت تصاویر است.

• استفاده از رادیوگرافی دیجیتال

این روش همچنین می‌تواند جهت تشخیص دندان قروچه مورد استفاده قرار بگیرد. با استفاده از دستگاه رادیوگرافی دیجیتال، تصاویر با کیفیت بالا از دندان‌ها به دست می‌آید و پزشک می‌تواند علائم دندان قروچه را تشخیص دهد.

به هر حال، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب دندان قروچه، توصیه می‌شود به دندانپزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم صورت گیرد و درمان مناسب برای شما تعیین شود.

سخن پایانی

همانطور که در این مقاله بدان اشاره نمودیم، دندان قروچه یا ساییدن دندان‌ها زمانی رخ می‌دهد که فرد دندان‌های خود را به هم می‌ساید اما در حالی که چیزی جویده نمی‌شود. در این حالت، دندان‌ها با حرکت فک به صورت جانبی یا به سمت عقب و جلو روی هم ساییده می‌شوند. بسیاری از افراد در حین این حرکت هوشیار نیستند و در حالت خواب هستند.

در دندان قروچه، افراد ممکن است مشکلاتی مانند فشار در دندان‌ها، عضلات فک و گردن، درد در ناحیه سر و گردن و حتی در نهایت خرابی در ساختار دندان‌ها تجربه کنند. این وضعیت می‌تواند به مشکلات دندانی مانند مشکلات مفصل گیجگاهی - فکی، فرسایش دندان‌ها، شکستگی، درد فک منجر شود.