پوست مرغی: از علت تا بهترین روش‌های درمان کراتوز پیلاریس

درمان پوست مرغی

خیلی از افراد از برجستگی‌های کوچک، سفت و گاهی قرمز رنگ بر روی پوست بازوها، ران‌ها یا حتی گونه‌های خود رنج می‌برند که درست شبیه پوست کنده‌شده یک مرغ است. این برجستگی‌ها که لمس آن‌ها حس ناخوشایند کاغذ سنباده را به فرد می‌دهد، یک عارضه پوستی بسیار شایع به نام کراتوز پیلاریس (Keratosis Pilaris) است.

بسیاری از افراد از این عارضه با نام پوست مرغی یاد می‌کنند و اغلب به دنبال راهی جهت رهایی و درمان آن هستند. گرچه این عارضه درمان قطعی و دائمی نداشته اما شناخت درست پوست مرغی و کمک گرفتن از راهکارهای مدیریتی موثر، می‌تواند ظاهر آن را به شکل چشمگیری بهبود ببخشد.

در این مقاله از مجله آموزشی دکتر لوکس از دلایل ایجاد تا متدهای پیشرفته کنترل این عارضه را بررسی می‌کنیم.

کراتوز پیلاریس چیست؟

کراتوز پیلاریس یا پوست مرغی که در زبان عامیانه با نام پوست توت فرنگی نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت ژنتیکی و کاملا بی‌خطر و ایمن بوده که در راستای تجمع بیش از حد کراتین در فولیکول‌های مو شکل می‌گیرد. باید بدانید که کراتین پروتئین سختی بوده که از لایه‌های بیرونی پوست، مو و ناخن‌ها محافظت می‌نماید.

در حالت عادی، سلول‌های مرده پوست که دارای کراتین هستند، به طور منظم می‌ریزند اما در افراد مبتلا، این پروتئین یک پلاک یا شاخک سفت در دهانه فولیکول مو ایجاد نموده و موجب مسدود شدن مسیر خروجی مو می‌شوند. نتیجه این انسداد، ایجاد همان برجستگی‌های کوچک و زبری است که ما می‌شناسیم.

این عارضه اغلب در برخی نواحی از بدن قابل مشاهده است:

• باسن و جلوی ران‌ها
• پشت بازوها (ناحیه شایع)
• گونه‌ها (به خصوص در کودکان)

شایان به ذکر است که این برجستگی‌ها در اغلب موارد بدون درد یا خارش هستند، مگر اینکه پوست به شدت خشک و ملتهب شود. رنگ آن‌ها می‌تواند همرنگ با پوست بدن، سفید، قرمز یا قهوه‌ای باشد.

علل اصلی ایجاد پوست مرغی چیست؟

ژنتیک نقش اول را در ابتلا به کراتوز پیلاریس ایفا می‌کند. در صورتی که پدر یا مادر شما این وضعیت را داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز وجود دارد. با این حال، علل دیگری نیز می‌توانند شدت آن را تشدید نمایند. در واقع، درک درست این عوامل به شما کمک کرده تا راه‌های مدیریتی بهتری برای خود انتخاب نمایید.

پوست خشک

این عارضه در افراد داراس پوست خشک بیشتر دیده می‌شود. خشکی، فرآیند ریزش طبیعی سلول‌های مرده را مختل نموده و به تجمع کراتین منجر می‌شود.

تغییرات هورمونی

بلوغ و بارداری از دوره‌هایی هستند که در راستای نوسانات هورمونی، ممکن است شاهد شروع یا تشدید این عارضه باشیم.

اگزما (درماتیت آتوپیک)

بین اگزما و کراتوز پیلاریس رابطه‌ی نزدیکی وجود دارد. بسیاری از افرادی که اگزما دارند، این برجستگی‌ها را نیز تجربه می‌کنند.

تغییرات فصلی

این وضعیت اغلب در فصول سرد و خشک مثل پاییز و زمستان که رطوبت هوا کم است، بدتر می‌شود و در تابستان با بالا رفتن رطوبت، تا حدودی بهبود پیدا می‌کند.

چگونه کراتوز پیلاریس را تشخیص دهیم؟

به طور معمول تشخیص این عارضه نیاز به آزمایش خاصی ندارد. متخصص پوست با یک معاینه بسیار ساده می‌تواند آن را شناسایی نماید. از علائم اصلی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پوست زبر و خشک: لمس ناحیه مبتلا حس زبری می‌دهد.
• برجستگی‌های کوچک و بدون درد: این دانه‌ها در اغلب موارد در گروه‌های بزرگ ظاهر می‌شوند.
• موی پیچ خورده: گاهی اوقات یک موی کوچک و پیچ‌خورده در زیر پوست به دام می‌افتد.
• قرمزی یا التهاب خفیف: در اطراف برجستگی‌ها ممکن است هاله‌ای از رنگ صورتی یا قرمز نیز به چشم بخورد.

باید بدانید که این وضعیت را با عارضه‌های مشابه مثل آکنه، فولیکولیت یا بثورات آلرژیک اشتباه نگیرید. تفاوت این گونه عارضه‌ها در محل بروز (آکنه بیشتر روی صورت و سینه است) و عدم وجود چرک یا سرسفید و سرسیاه در کراتوز پیلاریس است.

راهکارهای درمان پوست مرغی

هدف اصلی در مدیریت این عارضه کاهش التهاب و بهبود ظاهر کلی پوست است. هیچ درمان جادویی و یک شبه‌ای وجود ندارد؛ تنها کافیست روتین مراقبتی درست را دنبال کنید تا نتیجه بگیرید.

لایه‌برداری شیمیایی

لایه‌برداری منظم پوست یکی از مراحل اصلی مدیریت پوست مرغی محسوب می‌شود. از استفاده از اسکراب‌های دانه‌درشت که پوست را تحریک و ملتهب می‌کنند، جدا خودداری نمایید. در عوض، به سراغ لایه‌بردارهای ملایم بروید.

• آلفا هیدروکسی اسیدها (AHAs): اسیدهایی مانند اسید گلیکولیک و اسید لاکتیک با حل کردن پیوند بین سلول‌های مرده، به از بین برده آن‌ها از سطح پوست کمک بسزایی می‌کنند. اسید لاکتیک به دلیل خاصیت مرطوب‌کنندگی، گزینه‌ ملایم‌تر و مناسب‌تری جهت شروع است.
• بتا هیدروکسی اسید (BHA): اسید سالیسیلیک یک BHA محلول در چربی است که می‌تواند به عمق منافذ نفوذ نموده و به حل کردن توده‌های کراتینی کمک کند. این اسید خاصیت ضدالتهابی نیز دارد.
• پلی هیدروکسی اسیدها (PHAs): اسیدهایی مثل گلوکونولاکتون ساختار مولکولی بزرگتری داشته و آهسته‌تر به پوست نفوذ می‌کنند. این خاصیت آن‌ها را به گزینه‌ای عالی جهت پوست‌های حساس تبدیل می‌سازد.
• مرطوب‌کننده‌ها: بلافاصله پس از استحمام و هنگامی که پوست شما هنوز کمی رطوبت دارد، از مرطوب‌کننده‌های قوی استفاده نمایید تا رطوبت را در پوست به دام بیندازید.

^{این مقاله را نیز از دست ندهید: راهکارهای کلیدی و موثر برای درمان گوشت اضافه که باید بدانید}

روتین مراقبت از پوست مرغی

داشتن یک روتین مشخص، شانس موفقیت شما را مضاعف می‌کند.

روتین روزانه (صبح)

1. شستشوی ملایم: ناحیه مورد نظر را با یک شوینده بسیار ملایم و غیرصابونی شستشو دهید.
2. آبرسانی: از یک لوسیون یا کرم سبک حاوی هیالورونیک اسید یا سرامید کمک بگیرید.
3. محافظت: در صورتی که ناحیه مورد نظر در معرض نور خورشید قرار بگیرد، مثل بازوها، لازم است از ضدآفتاب استفاده کنید.

روتین شبانه/هفتگی

1. دوش ولرم: حتما 10 دقیقه با آب ولرم دوش بگیرید.
2. لایه‌برداری (2 تا 3 بار در هفته): پس از خشک کردن پوست با حوله نرم، از لوسیون یا کرم حاوی AHA, BHA یا اوره استفاده کنید. در روزهایی که لایه‌برداری نمی‌کنید، این مرحله را حذف نمایید.
3. استفاده از مرطوب‌کننده قوی: چند دقیقه پس از لایه‌بردار، از یک مرطوب‌کننده غنی و مغذی کمک بگیرید. این کار به کاهش تحریک احتمالی و افزایش رطوبت کمک چشمگیری می‌کند.

استمرار در این روتین ساده، پس از چند ماه تفاوت چشمگیری در بافت و ظاهر پوست شما ایجاد خواهد کرد.

سخن پایانی

در آخر، پوست مرغی یک بیماری خطرناک نیست، بلکه یک عارضه ژنتیکی پوست شماست. هدف از کنترل آن، رسیدن به یک پوست بی‌نقص نیست، بلکه دستیابی به پوستی سالم‌ و صاف‌ است.

با داشتن یک روتین مراقبتی مستمر که شامل لایه‌برداری ملایم، رطوبت‌رسانی عمیق و محافظت از پوست است، می‌توانید ظاهر این برجستگی‌ها را کمرنگ کنید و از داشتن پوست صاف، لذت ببرید. همچنین کرم لایه بردار هیدرودرم  را نیز ببینید.

سوالات متداول درباره پوست مرغی 

1. آیا پوست مرغی واگیردار است؟

خیر، به هیچ عنوان. این یک عارضه ژنتیکی و غیرعفونی بوده و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

2. آیا رژیم غذایی خاصی به بهبود آن کمک می‌کند؟

مصرف مواد غذایی سرشار از امگا-3 (مانند ماهی سالمون و گردو)، ویتامین A (مانند هویج و سیب‌زمینی شیرین) و نوشیدن آب به میزان کافی می‌تواند به سلامت کلی پوست و کاهش خشکی کمک نماید.

3. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که راهکارهای بدون نسخه پس از چند ماه نتیجه‌ای به همراه نداشت، یا در صورتی که ناحیه مبتلا دچار خارش، درد یا التهاب شدید شد، بهتر است به یک متخصص پوست مراجعه نمایید.

4. آیا این وضعیت با افزایش سن بهتر می‌شود؟

بله، در بسیاری از افراد، کراتوز پیلاریس با بالا رفتن سن، به خصوص پس از 30 سالگی، به طور خود به خود بهبود می‌یابد یا به طور کامل از بین می‌رود.

5. آیا کندن یا فشار دادن دانه‌ها کار درستی است؟

دستکاری این برجستگی‌ها منجر به التهاب، عفونت، ایجاد زخم و لکه‌های تیره (هایپرپیگمنتیشن پس از التهاب) می‌شود و وضعیت را بسیار بدتر خواهد کرد.