خواص درمانی گیاه شیرین بیان

خواص و تاثیرات گیاه شیرین بیان

گیاه شیرین بیان

( نام علمی : Glycyrrhiza Glabra )، که به فارسی مَهْک گفته می‌شود ، گیاهی خودرو از تیره سبزی‌آساها ، بومی جنوب اروپا ، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیاست. در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان خاتم مروست و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان ، سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی می‌روید.

برگ‌های آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافه یک برگچه انتهایی تشکیل یافته‌است که به سبب ترشح شیره، چسبنده‌اند. گلهایش مایل به آبی و میوه‌اش شامل ۵ تا ۶ دانه مایل به قهوه‌ای است. ریشه و ساقه زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد. ریشه‌ها و ریزوم های این گیاه دارای پوستی قهوه‌ ای ‌رنگ یا سیاه و مغز زرد رنگ است. شیرین بیان گیاهی است که در بیشتر مناطق جهان یافت می‌شود و در ایران بیشتر در شهرستان اقلید و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان به فراوانی می‌روید.

رنگ گل شیرین بیان مابین قرمز و آبی بوده ریشه و ریزومهای (ساقه زیر زمینی) گیاه شیرین بیان بلند و دارای پوستی سیاه و مغزی زرد هستند و مهمترین قسمت دارویی این گیاه محسوب می شوند. گلی سیریزین و اسید گلی سیریزیک از مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده این گیاه بوده و به عنوان ترکیب فعال در ریشه شیرین بیان پنجاه برابر از شکر شیرین تر هستند، همچنین ریشه‌های این گیاه حاوی ترکیبات دارویی کومارین ، فلاون ، روغنهای فرار و استرول گیاهی است.

به گیاه شیرین بیان در فارسی مهک نیز گفته می‌شود و از زمان‌های قدیم به عنوان بزگترین داروی معالجه زخم معده و ناراحتی‌های معده استفاده می‌شده است و به عقیده پزشکان طب سنتی خواص شیرین بیان باعث درمان زخم معده در سه تا چهار ماه می‌شود، همچنین معتقد بودند جوشانده ریشه شیرین بیان، معده را پاکسازی و سالم می‌کند و وقتی که معده پاک و سالم باشد، در حقیقت تمام اعضای بدن سالم است.  

طبع گیاه : گرم و تر ( دموی )  

طریقه مصرف : پودرریشه خشک گیاه برای تهیه جوشانده و دمنوش – کپسول ، شربت و قطره خوراکی در داروسازی

خواص درمانی : درمان ورم معده ، زخم معده و اثنی عشر - درمان سوء هاضمه و از بین بردن نفخ شکم - تقویت بدن خاصیت آرامبخش - برطرف کردن زخم و التهاب دهان - خاصیت خلط آور ، ضد سرفه و ضد احتقان دستگاه تنفسی  

مضرات : افزایش فشار خون - تشدید بیماریهای قلبی و اضافه وزن - منع مصرف در دوران بارداری  

تداخل دارویی : داروهای فشار خون - داروها ضد انعقاد خون مانند هپارین - انسولین و داروی دیابت خواص شیرین بیان ( طبیعت و خواص درمانی ) شیرین بیان طبیعت گرم و تر دارد.

  برخی خواص دارویی گیاه شیرین بیان عبارتند از :

خواص شیرین بیان برای معده از اصلیترین و مهمترین خواص شیرین بیان ، تقویت معده ، مداوای زخم معده و پاکسازی و سلامت آن است. به این منظور 10 گرم از ریشه تمیز شده شیرین بیان و به همان میزان ریشه انار شیرین را با یک لیوان آب سرد به مدت پانزده دقیقه آهسته جوشانده ، صاف کرده و ناشتا به مدت 40 روز مصرف کنید. ریفلاکس ، نفخ و ترشی معده نیز با مصرف ریشه شیرین بیان درمان می‌شود ، به این منظور نیز ریشه شیرین بیان را کوبیده و به میزان دو قاشق سوپ خوری به همراه یک قاشق نعناع پودر شده ، یک قاشق بابونه ، یک قاشق پونه و یک قاشق زیره سبز مخلوط کرده و بعد از هر وعده غذا ، یک قاشق مرباخوری از این ترکیب را با یک لیوان آب جوش ده دقیقه دم کرده به جای چای بنوشید. تحقیقات اخیر محققان نشان داده شیرین بیان برای درمان و پیشگیری از بروز سرطان‌های دستگاه گوارش به ویژه ، سرطان معده نیز موثر است.

خواص شیرین بیان برای گلو ، دهان و لثه برای برطرف کردن زخم و التهاب دهان می‌توان ریشه شیرین بیان را مکید. همچنین برای جلوگیری از سستی لثه‌ها ، 25 گرم از ریشه شیرین بیان را پوست کنده و بکوبید و با دو لیوان آب آهسته آن را جوشانده تا میزان عصاره مورد نظر به یک لیوان برسد، عصاره به دست آمده را، روزی سه مرتبه با انگشت به لثه‌ها مالیده و ماساژ دهید و تا بهبودی کامل این کار را تکرار کنید. برای معالجه گلو درد ، یک قاشق مرباخوری پودر شیرین بیان را با یک قاشق سوپ خوری سر گل بنفشه را با یک لیوان آب جوش بیست دقیقه دم کرده ، نیم ساعت بعد از هر غذا کمی قرقره کرده و بعد بخورید.  

خواص شیرین بیان بر روی اعصاب یک دیگر از فواید مصرف گیاه دارویی شیرین بیان ، برطرف نمودن مشکل بی‌خوابی است. برای این منظور بایستی مغز ریشه این گیاه را کوبیده و به مقدار یک قاشق سوپخوری ، همره با یک فنجان آب سرد در قوری چینی بریزید و اجازه دهید یک جوش بزند ، سپس آن را صاف نموده و قبل از خواب یک فنجان میل کنید. از دیگر فواید مصرف شیرین بیان خاصیت آرام بخشی است. به این منظور یک قاشق پودر شیرین بیان را با بهارنارنج، گل گاو زبان و بادرنجبویه مخلوط کرده و بعد از هر وعده غذایی به جای چای از این دمنوش مصرف کنید. این دمنوش علاوه بر خاصیت آرامبخشی و ضد افسردگی، برای تقویت معده و به طور کلی تقویت عمومی بدن موثر است.

 سایر کاربردهای گیاه شیرین بیان

 برای برطرف کردن بوی بد بدن به ویژه بوی زیر بغل، یک قاشق پودر برگ شیرین بیان را همراه با همان میزان پودر پوست نارنج، داخل آب ریخته وقتی به جوش آمد ، نیم ساعت آن را دم کنید و سپس محلول مورد نظر را صاف کرده و برای شستشوی بدن از آن استفاده کنید ، همچنین امروزه در داروخانه پماد برگ شیرین بیان موجود است که از آن میتوان بهره برد. در گذشته ، از جوشانده کوبیده شیرین بیان به همراه گیاه گلنار فارسی ، برای درمان تاول بین انگشتان پا استفاده می‌شده است و هم اکنون نیز برای رفع این مشکل توسط پزشکان طب گیاهی توصیه می گردد. عوارض شیرین بیان ( مضرات ، موارد احتیاطی و منع مصرف ) زیاده‌روی در مصرف شیرین بیان برای طحال مضر بوده ، همچنین سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازه هورمون آلدوسترون در بدن می شود و در نتیجه با عوارضی مانند افزایش فشار خون و ایجاد اختلال در فعالیت‌های متابولیسمی بدن مواجه خواهید شد. بنابرای از مهمترین عوارض شیرین بیان در صورت مصرف بیش از اندازه ، بروز سکته قلبی ، درد عضلات و کرختی دست و پا خواهد بود ، بنابراین لزوم رعایت اعتدال و احتیاط در مصرف این گیاه پرخاصیت لازم و ضروی است. لازم به ذکر است ، مصرف این گیاه و فرآورده‌های آن مانند قرص شیرین بیان ، برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهی‌اند ، ممنوع ‌است، همچنین افراد مبتلا به بیماری قلبی ، فشار خون و ناراحتی‌های کبد از خوردن این گیاه بپرهیزند.

منابع : ستاره