علت بوی بد دهان چیست و راه درمان آن
تاثیر نامطلوبی که بوی بد دهان در شخصیت یک فرد میگذارد با هیچ چیز قابل مقایسه نمی‌باشد. خاطره بدی که از فردی که بوی دهان بدی از او دیده اید، شاید ماه ها در ذهنتان بماند. یا شده که احساس کنید که خودتان دهانتان بو می‌دهد؟ آیا در این صورت میتوانید با یک شخصیت معتدل و سالمی با اطرافیان ارتباط بر قرار کنید؟ ... مطمعناً پاسخ منفی است ... این مسائل باعث شد که در یک مقاله جداگانه به این موضوع بپردازم.
منشا بوی بد دهان
بوی موادی که احتمالا در طی روز مصرف کرده باشیم از قبیل سیر، پیاز، الکل ، سیگار و ... بوی نامطبوع ناشی از بهداشت دهان و دندان ضعیف ... بوی ناشی از حلق و لوزه ها و سینوس های فکی که در کل تحت نام مجاورات دهان و دندان از آنها یاد می‌شود ... بوی ناشی از بیماریهای سیستمیک از قبیل آبسه های ریه، دیابت، ناراحتی‌های گوارشی و از دلایل اصلی بوی بد دهان هستند.
حال به توضیح چهار مورد بالا میپردازیم!
بوی موادی که احتمالا در طی روز مصرف کرده باشیم
بوی مواد مصرفی با کاهش مصرف و یا عدم مصرف برطرف شده و اثر پایداری ندارد حتی افراد سیگاری هم بعد از اینکه مدتی از ترک سیگار شان گذشته باشد بدون اینکه احتیاج به کار خاصی داشته باشد بوی بد آن به مرور از بین می‌رود مواد تندی مثل سیر غیر از اینکه در محیط دهان خورده ریزه های آن باقی می‌ماند از طریق سیستم گوارشی هم برای مدتی باعث انتشار بو می‌شود. جویدن آدامس و خوب مسواک زدن در کاهش بو موثر خواهد بود.
بوی نامطبوع ناشی از بهداشت دهان و دندان ضعیف
بوی ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان و دندان شایعترین نوع بوی بد دهان می‌باشد. به خوبی می‌دانید که محیط دهان پر از میکروارگانیزم های مختلف است که به طور طبیعی در محیط دهان بدون ایجاد مشکل خاصی وجود دارند ... مصرف مواد غذائی اگر منجر به این شود که خرده ریزه های این مواد مصرفی در محیط دهان باقی بمانند این میکروارگانیسم ها شروع به تجزیه این مواد کرده و حاصل آن محصولات گازدار مختلف است که بسته به نوع مواد تجزیه شده دارای بوهای متفاوت می‌باشد.
رسالت اصلی مسواک زدن و استفاده از نخ دندان این است که محیط دهان را از هر نوع مواد باقی مانده پاک کرده و این روند را مختل سازد (روند تجزیه مواد باقی مانده) حال به هر علتی نتوانیم در تمیز کردن این محیط موفق شویم غیر از مشکلات دندانی و لثه ای که ممکن است بوجود آید از عوارض طبیعی آن بوی بد دهان خواهد بود.
نواحی که من به تجربه دریافته ام که شکست در تمیز کردن آنها منجر به بو گرفتن محیط دهان می‌شود را برای شما مطرح میکنم:
دندانهای پوسیده
پوسیدگی دندانها با توجه به اینکه ایجاد حفره هائی را در داخل دندان ایجاد می‌کند عملا مانع تمیزکردن این محیط توسط مسواک گشته علاوه بر اینکه روند پوسیدگی را تسریع می‌کند باعث ایجاد محیطی برای رشد میروارگانیسم هاشده و غذا های مصرفی هم که در این حفره ها باقی می‌ماند دست به دست هم داده و باعث بوی دهان می‌شود ... این پوسیدگی ممکن است از بین دندانها باشد و یا احتمالا در زیر پرگردگی های قبلی بوجود آید. و شما با دید مستقیم نبینید ... لذا معاینه توسط دندانپزشک و متعاقب آن پر کردن دندانهای پوسیده در رفع بوی دهان موثر خواهد بود.
انواع بیماری های لثه:
لثه هائی که ملتهب و متورم هستند محیط مناسبی برای تجمع غذائی و میکروارگانیسم ها هستند. در ضمن در یک لثه بیمار پاکت‌هائی بین لثه و دندان ایجاد می‌شود که از یک میلیمتر تا چندین میلیمتر ممکن است که عمق داشته باشد و عملا مسواک قدرت تمیز کردن این فضا ها را ندارد و همین امر باعث ایجاد محیط های مناسبی برای تولید گاز های نامطبوع که حاصل عملکرد میکروارگانیسم ها بر روی غذا های باقی مانده است می‌شود.
درمان بیماری های لثه در هر حدی که باشد صددرصد در رفع این بوها موثر خواهد بود ... در بعضی بیماری های پیشرفته لثه خود لثه عفونی هم بوی شدیدی دارد و میکروبها شروع به تخریب لثه می‌کنند که همراه با بوی تعفن شدید است نواحی که تمیز کردن آن با مسواک و نخ دندان مشکل است: این نواحی عبارت است از: ناحیه دیواره پشتی دندان عقل که به خاطر دسترسی مشکل تمیز کردن آن خوب صورت نمی‌گیرد و حالت تهوع و نبودن فضای کافی برای رشد دندان عقل هم این وضعیت را تشدید می‌کند و همین ناحیه محلی برای تجمع میکروبی می‌گردد ناحیه سطح زبان بخصوص قسمت خلفی آن که پرز های درازتر و بزرگتری دارد و بعد از غذا خودن در این نواهی خورده غذائی مانده متعفن شده و باعث بوی دهان می‌گردد. مسواک زدن سطح زبان در رفع بو هائی که از این ناحیه منشا گرفته خیلی موثر خواهد بود زیر پر کردگی های نامناسب و پروتز های ثابتی که در دهان دارید:
پروتز هائی که در دهان دارید از هر نوعی که باشد نحوه تمیز کردن خاص خودش را دارد که حتما باید از دندانپزشک خود بپرسید. پروتز های ثابت هم تکنیک های خاصی را برای تمیز کردن لازم دارد که عدم تمیز بودن زیر آن باعث گیر غذائی و آغاز ایجاد بوهای نامطبوع است. اگر پروتز ثابت به طور مناسب ساخته نشود به طوری که غیر قابل تمیز کردن باشد با هیچ راهی نمی‌شود آنها را تمیز کرد و باید تعویض کردد.
پر کردگی های نامناسب بخصوص پر کردگی هائی که با آمالگام صورت گرفته و از دیواره دندان بیرون زده تر پر می‌شود را هم نمی‌شود با مسواک و نخ دندان تمیز کرد و بایستی تعویض گردد. در صورتی که تمامی این مشکلات در محیط دهان و دندان رفع شده باشد دیگر امکان اینکه بوی دهان داشته باشیم نخواهد بود به شرطی که این بو از ناحیه دهان و دندان باشد. اکثرا افرادی که از بهداشت خوبی برخوردارند ولی باز از بوی دهان رنج می‌برند به مجاورات دهان که عبارت است از چین های مختلفی که در حلق وجود دارد لوزه ها، سینوسهای فکی. غافل هستند.
پس میرسیم به قسمت سوم مبحث:
بوی ناشی از حلق و لوزه ها و سینوس های فکی که در کل تحت نام مجاورات دهان و دندان از آنها یاد می‌شود.
مجاورات دهان و دندان:
اگر ته گلوی خود را بخوبی در آینه نگاه کنید متوجه می‌شوید که بعد از اتمام دندانها و هنوز به لوزه ها نرسیده چین های مختلفی وجود دارد که تمامی آنها محیط مناسبی برای گیر غذائی می‌باشد در ضمن خود لوزه ها بخصوص در افرادی که سابقه عفونت های متعدد در ناحیه لوزه دارند لوزه ها به صورت نمای گل کلمی در می‌آید که همراه با شیار های گاهاً عمیق است و این شیارهای روی لوزه ها هم باعث تجمع غذائی در این نواحی می‌شود که همه این محیط ها می‌تواند باعث بوهای وحشت ناکی در محیط دهان شود بدون اینکه مشکلی به لحاظ دهان و دندان داشته باشید. رسیدگی به این نواحی از مسئولیت های دندانپزشک خارج است و باید توسط متخصص گوش و حلق و بینی رسیدگی گردد. ما معمولا بعد از اطمینان از نبودن مسئله ای در محیط دهان بیماران را برای چک کردن مجاورات دهان بخصوص لوزه ها و سینوسها به این متخصصین ارجاع می‌دهیم.
بعضی مواقع بیمارانی که لوزه های بزرگ و شیار دار دارند مواد مصرفی مانند آجیل و پسته. تخمه و ... در این شیار ها جایگزین می‌شوند. و بوی بدی ایجاد می‌کنند که حتی با قرقره کردن معمولی هم برطرف نمی‌شود .معمولا متخصصین گوش و حلق و بینی با دوشیدن این لوزه ها (فشار لوزه ها و تخلیه و شستشوی آن) نسبت به این مشکل اقدام می‌کنند. من چند مورد را دیده ام که بعد از این کار بوی نامطبوع دهان نیز رفع شده است.
از دیگر مجاورات دهان که می‌تواند باعث بوی بد دهان شود سینوس های فکی می‌باشد. سینوسها حفره هائی در داخل استخوان های مختلف جمجمه واقع شده و توسط مجراهائی به حفره بینی و از آنجا به ناحیه حلق و دهان به طریقی مربوط هستند این حفره ها در صورت عفونی شدن که در کل به سینوزیت مشهور است با بوی نامطبوعی همراه است که همراه با تنفس بیمار ما متوجه این بو می‌شویم و در صورتی که این سینوزیت به صورت مزمن در آید دائما ترشحاتی خواهد داست که این ترشحات همراه با بوی زننده است و در مواردی از بیماران که از بوی بد دهان رنج می‌برند این موارد را مشاهده کرده ام که باز این موارد باید توسط متخصصین گوش و حلق و بینی درمان گردد.
بوی ناشی از بیماریهای سیستمیک از قبیل آبسه های ریه، دیابت ،ناراحتی های گوارشی و غیره
چهارمین مورد از منشا بوی دهان بیماریهای سیستمیک و بیماری های گوناگونی است که به ناحیه دهان مربوط هستند. از جمله این بیماری ها بیماریهای گوارشی و بیماری های تنفسی است ... من از ذکر جزئیات علمی این بیماری ها خودداری میکنم چون این یک مقاله کاربردی برای عموم هست و زیاد تو بهر جزئیات علمی کار نباید رفت فقط به دو مورد اشاره میکنم که یکی عفونت های حاد ریوی و آبسه هائی که در ریه ممکن است وجود داشته باشد. این آبسه های ریوی بوی بدی را هنگام تنفس ایجاد می‌کند و درمان آن توسط متخصصین داخلی باید صورت گیرد. مورد دوم بیماری دیابت شیرین است که ممکن است بوی بدی را ایجاد بکند. بیماری های مختلف گوارشی و معده از جمله سرطان معده در موارد بسیار نادر باعث بوی دهان می‌شود مقوله ای تخصصی است و از عوارض بسیار جزئی این بیماری ها می‌باشد که با درمان این بیماری‌ها این بوی دهان نیز برطرف می‌گردد.
چند نکته در مورد درمان بوی دهان
به نظر من هر فردی بوی بد دهان را در مورد خودش و سایرین تجربه کرده است. بوی دهان ممکن است مقطعی باشد بخصوص بوهائی که صبح موقع بیدار شدن ازخواب مشاهده می‌شود و بعد از خوردن صبحانه و مسواک زدن برطرف می‌شود. این بوی صبحگاهی طبیعی است و و به علت کاهش بزاق در طی شب و در ضمن عدم فعالیت محیط دهان در کل زمینه ای برای فعالیت میکرو ارگانیسم ها فراهم می‌کند که بعد از یک وعده غذا خوردن رفع می‌شود.
لذا در صورتی که صبح صبحانه نخورده اید مواظب صحبت کردن خود باشید از اطرافیان نزدیک خود بخواهید که اگر بوی بدی از دهان شما متوجه شدن حتما تذکر دهند چون افراد جامعه وقتی متوجه بو می‌شوند هیچ وقت به زبان نمی آورند ولی اثر بد شخصیتی خود را میگذارد .... آشنایان نزدیک این لطف را در حق ما بکنند و تذکر دهند از این ضربه شدید به شخصیت مان جلوگیری می‌کنند. اگر در فردی متوجه بوی بد شدیم باید سعی کنیم به طور غیر مستقیم مطرح کنیم طرح مستقیم ممکن است ضربه روحی شدیدی ایجاد کند بخصوص که ارتباط عاطفی با هم داشته باشیم .... اگر هم متذکر نشویم باز رفتار مسئولانه ای نکرده ایم طرح غیر مستقیم بهترین وسیله است.
در صورتی که متوجه شدیم که دهانمان بو می‌دهد برای درمان اولین مرحله مراجعه به دندانپزشک و مشورت با آن است. دندانپزشک با یک معاینه کامل می‌تواند علت بوی دهان شما را تشخیص و درمان کند این درمان می‌تواند شامل جرم گیری آموزش مسواک زدن و استفاده از نخ دندان، ترمیم دندانهای پوسیده و ... باشد
در صورت اطمینان از ناحیه دهان و دندان اگر مشکل بوی دهان رفع نگردید حتما باید به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید و لوزه ها و حلق و سینوسهای فکی را چک کنید حتما مشکل شما حل خواهد شد سایر مواردی که می‌تواند باعث بوی دهان شود آنقدر نادر است که طرح آنها اصلا کاربرد عملی ندارد. افرادی هستند که دچار توهم بوی بد دهان هستند، به این صورت که دهانشان بو نمی‌دهد ولی همیشه از این وحشت دارند که دهانشان بو می‌دهد، این توهم بعضی مواقع آنقدر شدید است که در روابط اجتماعی فرد اثر نامطلوب میگذارد.
من این بیماران را در چندین مورد مشاهده کرده ام و بارها بهشون گفته ام که بوی بدی ندارند ولی باز این وسواس را دارند. مشاوره با روانپزشک و علت یابی آن بسیار موثر خواهد بود. غرغره کردن با دهانشویه های مختلف را حتما در دستور کار روزانه بهداشتی خود قرار دهید.
در انتها شما میتوانید از محصولات بهداشت دهان و دندان در پاکیزه نگه داشتن آن استفاده کنید، محصولاتی همچون
2. دهانشویه‌ها
3. خلال دندان
4. نخ دندان
دیدگاه شما