آشنایی با 10‌ تداخل دارویی با داروهای فشار خون

تداخل دارویی با داروهای فشار خون 

داروهای فشار خون ممکن است با داروی ضدافسردگی، دیابت، ضدالتهاب‌ها (مثل ایبوپروفن) و برخی داروهای سرماخوردگی تداخل داشته باشند. این ترکیب‌ها می‌توانند منجر به افزایش یا افت ناگهانی فشار خون و حتی کاهش اثر داروی اصلی شوند. پیش از مصرف هر داروی جدید، لازم است با پزشک متخصص در این زمینه مشورت داشته باشید تا خطر تداخل دارویی به حداقل برسد.

در این مقاله از مجله دکتر لوکس، بررسی می‌کنیم که کدام داروها نباید همراه هم مصرف شوند و چگونه می‌توان از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد. مطالعه‌ای در Journal of Clinical Pharmacology نشان داده که آگاهی بیمار از تداخل‌ها تا 40% احتمال بروز عوارض جدی را کاهش می‌دهد. بنابراین آموزش و دقت شما همان‌قدر حیاتی است که خود دارو.

چرا تداخل دارویی اتفاق می‌افتد؟

زمانی که دو یا چند دارو هم‌زمان مصرف می‌شوند، احتمال آن وجود دارد در مراحل جذب، متابولیسم یا دفع با هم رقابت کنند. در نهایت، یکی از داروها دیرتر تجزیه شده و سطحش در خون بالا می‌رود یا برعکس، زودتر از بدن دفع شده و اثرش از بین می‌رود. این اتفاق اغلب در راستای اثرگذاری داروها بر آنزیم‌های کبدی به ویژه خانواده‌ی CYP450 رخ می‌دهد؛ همان‌طور که در یک بررسی علمی در نشریه Pharmaceutics (MDPI, 2020) اشاره شده است.

از سوی دیگر، گاهی داروها بر یک گیرنده یا مسیر بیوشیمیایی مشترک اثر داشته و موجب تقویت یا خنثی شدن اثر یکدیگر می‌شوند؛ به این حالت تداخل فارماکودینامیک گفته می‌شود. به عنوان مثال، مصرف هم‌زمان دو داروی پایین‌آورنده‌ی فشار خون می‌تواند سبب افت فشار ناگهانی و بروز سرگیجه شود.

در نهایت، تداخل دارویی یعنی بدن دیگر نمی‌تواند تعادل طبیعی خود را در برابر داروها حفظ نماید و نتیجه‌اش می‌تواند از کاهش اثر دارو تا بروز عوارض خطرناک باشد.

تداخل‌های دارویی با قرص‌های فشارخون چه علائمی دارد؟

گاهی بدن خیلی زود نشانه‌هایی از تداخل دارویی را از خود بروز‌ می‌دهد، اما چون علائم شبیه خستگی یا استرس روزمره‌اند، بسیاری از افراد متوجه آن نمی‌شوند. دانستن این علائم می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری نماید:

• سرگیجه و احساس سبکی سر

یکی از اصلی‌‌ترین علائم تداخل داروی فشار خون با سایر داروها سرگیجه و احساس سبکی در سر است. زمانی که فشار ناگهان افت کند یا بالا برود، مغز با کمبود خون‌رسانی مواجهه شده و احساس گیجی یا تاری دید ایجاد می‌گردد.

• تپش قلب یا نامنظمی ضربان

در صورتی که داروهای فشار با داروی ضدافسردگی یا سرماخوردگی ترکیب شوند، ممکن است سیستم عصبی تحریک شده و تپش قلب یا اضطراب ناگهانی رخ دهد. این نشانه می‌تواند نشانه‌ای از تداخل خطرناک به شمار رود.

• خستگی و بی‌حالی غیرعادی

برخی تداخل‌ها منجر به کاهش عملکرد کلیه یا کبد می‌شوند؛ در نهایت دارو در بدن تجمع یافته و فرد احساس سنگینی یا بی‌حالی خواهد داشت.

• ورم پاها یا دست‌ها

تداخل برخی از داروهای فشار با قرص‌های ضدالتهاب (مثل ایبوپروفن) ممکن است سبب احتباس مایعات در بدن شود که به‌صورت ورم در اندام‌ها قابل مشاهده است.

• تهوع، تغییر در ادرار یا رنگ پوست

این نشانه‌ها گاهی از افزایش سطح دارو در خون یا آسیب به کبد ناشی می‌شوند. در صورتی که همراه با زردی پوست یا تیره شدن ادرار باشند، سریعا باید پزشک را در جریان بگذارید.

همان‌طور که در مقاله‌ای از American Heart Association اشاره شده است، بیشتر موارد تداخل دارویی زمانی خطرناک می‌شوند که بیمار، داروی جدیدی را بدون مشورت با پزشک به درمان خود اضافه نماید. در نهایت، هر تغییر کوچکی در دارو یا مکمل باید با مشورت انجام گیرد. برای  مشاهده قیمت و خرید قرص سلنیوم پلاس او پی دی فارما کلیک کنید.

داروهای فشار خون با چه داروهایی تداخل دارند؟

قرص‌های فشار خون شامل مهارکننده‌های ACE، ARBها، دیورتیک‌ها، مسدودکننده‌های بتا و کلسیم کانال بلاکرها هستند. این داروها ممکن است با قرص‌های دیگر تداخل داشته باشند و اثر درمانی را کاهش داده یا عوارض جانبی ایجاد کنند. شناسایی و پیشگیری از این تداخلات بسیار حائز اهمیت است:

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)

• ایبوپروفن
•  ناپروکسن
•  دیکلوفناک

باعث کاهش اثر دیورتیک‌ها و مهارکننده‌های ACE، افزایش فشار خون، افزایش ریسک آسیب کلیوی می‌گردد.

قرص‌های ضد افسردگی

• SSRI (فلوکستین، سرترالین)
• SNRI (ونلافاکسین)

با افزایش سطح پتاسیم و خطر هایپرکالمی در ترکیب با ACE و ARB، تغییر فشار خون ایجاد می‌شود.

داروهای کورتیکواستروئیدی

• پردنیزون
• هیدروکورتیزون

منجر به احتباس سدیم و آب و در نهایت افزایش فشار خون می‌شود.

داروهای ضد آریتمی و قلبی

• آمیودارون
• دیگوکسین

داروهای ضد آریتمی و قلبی موجب تغییر ریتم قلب و سطح پتاسیم می‌شود.

داروهای ضد دیابت

• متفورمین
• گلی‌بورید

مصرف این دارو منجر به تغییر پاسخ بدن به داروهای فشار خون و احتمال نوسان فشار می‌گردد.

داروهای ضد کلسترول

• استاتین‌ها

تبرخی ترکیب‌ها می‌توانند اثر داروهای فشار خون را تغییر دهند و ریسک آسیب عضلانی و کبدی افزایش می‌یابد.

آنتی‌بیوتیک‌ها و قرص‌های ضد ویروس

• اریترومایسین
• کلاریترومایسین
• برخی داروهای HIV

متابولیسم داروهای فشار خون را تغییر داده و موجب افزایش یا کاهش اثر آن‌ها می‌گردد.

داروهای تیروئید و هورمونی

• استروژن‌ها
• لووتیروکسین

داروهای تیروئید و هورمونی به همراه داروی فشارخون سبب تغییر فشار خون و اثر داروهای فشار خون می‌گردد.

مکمل‌ها و گیاهان دارویی

• جینسنگ
• جینکو بیلوبا
• مکمل‌های پتاسیم یا سدیم بالا

مصرف این داروها فشار خون را تغییر داده و ریسک هیپرکالمی یا نوسان فشار را بالا می‌برد.

داروهای رقیق‌کننده خون

• وارفارین
• آسپرین دوز بالا

افزایش یا کاهش اثر داروهای فشار خون و ریسک خونریزی را به همراه دارد.

برای سهولت مطالعه، در جدول زیر شایع‌ترین گروه‌های دارویی و نوع تداخل آن‌ها با داروهای فشار خون می‌توانید ببینید:

برای پیشگیری از تداخل دارویی چه کنیم؟

زمانی که چندین دارو را همزمان باهم مصرف می‌کنید، بدن شما درست مثل یک سیستم پیچیده عمل کرده و حتی کوچک‌ترین تغییر می‌تواند اثر داروها را کم یا زیاد کند. رعایت چند نکته ساده اما نتیجه بخش می‌تواند این خطر را به شدت کاهش دهد:

• همه داروهایتان را به یاد داشته باشید

می‌توانید یک دفترچه کوچک یا اپلیکیشن موبایل برای یادداشت نام، دوز و ساعت مصرف داروها داشته باشید. در زمانی که پزشک خود را ملاقات می‌کنید، این فهرست را نشان دهید تا تداخل‌ها به راحتی شناسایی شوند.

• مکمل‌ها و داروهای گیاهی را جدی بگیرید

ویتامین‌ها و داروهای گیاهی هم می‌توانند با داروی فشار تداخل داشته باشند. حتی گیاهانی مثل جنسینگ یا سیر می‌توانند اثر داروها را تغییر دهند. همواره پیش از شروع مکمل جدید، با پزشک مشورت نمایید.

• داروها را از یک داروخانه مطمئن تهیه کنید

داروساز با داشتن اطلاعات تخصصی درباره داروهای فعلی شما، می‌تواند هشدار تداخل بدهد و در انتخاب داروی مناسب کمک کند. این کار ساده اما بسیار موثر خواهد بود.

• بروشورها و هشدارهای روی بسته دارو را بخوانید

برخی از داروها به وضوح هشدار می‌دهند که نباید با برخی غذاها یا داروها مصرف شوند. مثال بارز آن گریپ‌فروت است که جذب برخی داروها را تغییر می‌دهد.

• به تغییرات بدن توجه کنید

در صورتی که بعد از مصرف داروی جدید علاوه بر داروی فشارخون، سرگیجه، خستگی شدید، تپش قلب یا ورم مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کنید. هیچ‌گاه خودسرانه دارویتان را قطع یا تغییر ندهید.

با دقت در مصرف داروها، ثبت دقیق و مشورت منظم با پزشک خود، می‌توانید اکثر تداخل‌های دارویی را پیش از بروز عارضه شناسایی نمایید. برای خرید قرص اکتی درم کلیک کنید.

مواد غذایی که می‌توانند با داروهای فشار خون تداخل ایجاد کنند

گاهی مشکل فقط دارو نیست؛ چیزی که می‌خوریم هم می‌تواند اثر داروی فشار خون را دچار تغییر کند. دانستن این موارد می‌تواند به کنترل بهتر فشار و جلوگیری از عوارض کمک چشمگیری نماید:

• نمک و غذاهای پرسدیم

همانطور که می‌دانید، نمک زیاد، فشار خون را بالا می‌برد و می‌تواند تاثیر داروهای فشار مثل مهارکننده‌های ACE یا بتابلاکرها را کاهش دهد. حتی در صورتی که داروی شما اثر قوی داشته باشد، مصرف زیاد سدیم نتیجه درمان را مختل می‌سازد. 11 ضرر نمک قاتل سفید در آشپزخانه شما!

• الکل

الکل اثر داروی فشار را غیرقابل پیش‌بینی می‌کند! گاهی فشار را بالا می‌برد و گاهی موجب افت ناگهانی آن می‌شود. حتی مصرف کم الکل می‌تواند تداخل دارویی ایجاد نماید و خطر سرگیجه، غش یا اختلال ضربان قلب را افزایش دهد.

• گریپ‌فروت و آب آن

گریپ‌فروت می‌تواند آنزیم‌های کبدی خانواده CYP450 را مهار نماید و سبب شود داروی فشار خون دیرتر متابولیزه شود. این امر باعث افزایش سطح دارو در خون و احتمال عوارضی مثل سرگیجه، تپش قلب یا افزایش فشار می‌شود.

• منابع پتاسیم بالا

اگر داروی فشار شما مهارکننده‌های ACE یا داروهای مدر پتاسیم‌نگهدار است، مصرف بیش از حد پتاسیم (مثل موز، پرتقال، سبزیجات برگ سبز و مکمل‌های پتاسیم) می‌تواند سطح پتاسیم خون را افزایش دهد و خطر اختلالات قلبی ایجاد کند.

• غذاهای فرآوری‌شده و آماده

این غذاها سرشار از سدیم، شکر و مواد افزودنی بوده که فشار خون را ناپایدار می‌کنند و می‌توانند اثر داروهای فشار را کم یا بیش از حد کنند.

حتی غذاهای سالم در صورتی که در مقادیر زیاد مصرف شوند، می‌توانند با داروی شما تداخل ایجاد کنند. بهترین راهکار، مشورت با پزشک پیش از تغییر رژیم غذایی یا شروع هر مکمل  و ماده غذایی جدید است.

سخن پایانی

تداخل دارویی با داروهای فشار خون چیزی نیست که بتوان ساده از آن گذشت؛ یک اشتباه کوچک می‌تواند فشار شما را ناگهان بالا ببرد، قلبتان را تحت فشار قرار دهد و کلیه‌ها را در معرض خطر جدی قرار دهد. هر دارویی که وارد بدن می‌شود، حتی یک مکمل یا قرص ساده، می‌تواند مسیر درمان شما را تغییر دهد. پس آگاه باشید، سوال کنید و هر تغییری را تنها با مشورت پزشک خود انجام دهید. بررسی تداخلات دقیق دارویی، یعنی حفظ زندگی سالم، انرژی بیشتر و آینده‌ای بدون نگرانی برای قلب و بدن‌تان. 

سوالات متداول درباره داروهای ممنوع همراه با داروی فشار

1. چه علائمی نشان می‌دهند که ممکن است تداخل دارویی با داروی فشار خون رخ داده باشد؟

علائمی مثل سردرد شدید، سرگیجه، ضعف ناگهانی، تپش قلب یا تورم پاها می‌توانند نشانه تداخل دارویی باشند. در صورت مشاهده هر کدام، سریعا با پزشک تماس بگیرید. هیچ وقت بروز تداخل را نادیده نگیرید.

2. آیا زمان مصرف داروی فشار خون (صبح یا شب) روی تداخل‌ها تاثیری دارد؟

بله، زمان مصرف می‌تواند اثر دارو و تداخل با دیگر داروها را تحت تاثیر قرار دهد. برخی داروها بهتر است شب مصرف شوند تا فشار در طول روز پایدار بماند. همواره دستور پزشک را در مصرف دارو رعایت نمایید. بهترین زمان مصرف قرص فشار خون را می‌دانید؟

3. چه غذاها یا نوشیدنی‌هایی ممکن است اثر داروهای فشار خون را کاهش یا افزایش دهند؟

نمک زیاد، غذاهای پرچرب و نوشیدنی‌های کافئین‌دار یا الکلی می‌توانند فشار خون را افزایش دهند یا اثر دارو را کم کنند. رژیم غذایی متعادل و کنترل مصرف سدیم کلید کنترل بهتر فشار خون است. توجه به این نکات اثر دارو را تثبیت می‌نماید.

4. آیا مصرف داروهای بدون نسخه (OTC) مثل مسکن یا داروی سرماخوردگی بی‌خطر است؟

بسیاری از داروهای OTC مثل NSAIDها (ایبوپروفن، ناپروکسن) می‌توانند اثر داروهای فشار خون را کاهش دهند یا فشار را بالا ببرند. همواره برچسب دارو را بخوانید و اگر شک دارید، از پزشک سوال کنید. مصرف خودسرانه می‌تواند خطرناک باشد.

5. یا مکمل‌ها و گیاهان دارویی هم می‌توانند تداخل ایجاد کنند؟

حتما، گیاهانی مثل جینسنگ یا جینکو بیلوبا و حتی مکمل‌های پتاسیم و سدیم می‌توانند فشار خون یا اثر داروها را تغییر دهند. حتی داروهای گیاهی بدون نسخه ممکن است عوارض جدی ایجاد کنند.

منبع:  Drug interactions with antihypertensive drugs – PubMed