سکته چشمی؛ نشانه‌ها، علل و راه‌های پیشگیری از یک بحران بینایی

سکته چشمی؛ نشانه‌ها، علل و راه‌های پیشگیری از یک بحران بینایی

سکته چشمی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن بینایی فرد مبتلا به‌ دلیل اختلال در جریان خون به چشم از دست می‌رود. عوامل مختلف و متعددی می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند. برخی از این عوامل به شبکیه که لایه‌ای در انتهای چشم است و وظیفه تبدیل تصاویر نور به سیگنال‌های عصبی را دارد، آسیب می‌زنند. در حالی که برخی دیگر به عصب بینایی که سیگنال‌ها را به مغز منتقل می‌کند، صدمه وارد می‌کنند. هرچند که از دست دادن غیر منتظره بینایی می‌تواند برای فرد و اطرافیان بسیار نگران‌کننده باشد، اما میبایست توجه داشت که سکته چشمی قابل درمان خواهد بود و در اغلب موارد دریافت فوری مراقبت‌های پزشکی می‌تواند از بروز آسیب‌های دائمی جلوگیری نموده یا آن‌ها را به حداقل میزان خود برساند.

منظور‌ از سکته چشمی چیست؟

در واقع، سکته چشمی که به آن انسداد شریان شبکیه نیز گفته می‌شود، به معنای قطع جریان خون به شبکیه است. سکته مغزی به دلیل انسداد در خونرسانی به مغز می‌تواند منجر به مشکلاتی همچون از دست دادن حرکت، گفتار و حافظه شود. لازم‌ به ذکر است که در سکته چشمی نیز، قطع جریان خون به شبکیه چشم منجر به بروز این وضعیت می‌گردد.

هرگونه انسداد در خونرسانی (شریان) به چشم یا مشکل در تخلیه خون (ورید) از آن می‌تواند سبب انسداد شریان یا ورید شبکیه شود. در صورتی که این مشکل به سرعت درمان نشود، ممکن است به از دست دادن دائمی بینایی منجر شود.

آشنایی با انواع مختلف سکته چشمی

سکته چشمی به دو نوع اصلی بر اساس محل انسداد تقسیم می‌شود که در ادامه به بررسی هریک خواهیم پرداخت:

1. انسداد شریان شبکیه شاخه‌ای (BRAO): در این نوع انسداد، مشکل در شریان‌های کوچکی که از شریان اصلی منشعب می‌شوند، به وجود آمده و اثرات آن به نواحی خاصی از شبکیه محدود می‌شود. علائم و نشانه‌‌های این نوع انسداد به طور معمول نسبت به نوع دیگر آن خفیف‌تر هستند.
2. انسداد شریان مرکزی شبکیه (CRAO): این نوع انسداد در شریان اصلی چشم رخ داده و تأثیرات آن در تمامی نواحی چشم قابل مشاهده است. در اکثر موارد این انسداد به دلیل وجود پلاک‌های چربی یا لخته‌های خون در مسیر شریان ایجاد می‌شود.

بررسی‌ علت‌های سکته چشمی

سکته چشمی می‌تواند به دلایل متعددی بروز کند. برخی از این دلایل عبارتند از:

• ترومبوز: انسداد جریان خون به شبکیه می‌تواند به دلیل غلیظ شدن یا لخته شدن خون باشد. این نوع انسداد به عنوان ترومبوز شناخته می‌شود.
• آمبولی: همانطور که اشاره شد، سکته چشمی به دلیل قطع جریان خون در شبکیه ایجاد می‌شود. این انسداد ممکن است ناشی از یک جسم جامد، مانند پلاک یا عفونت باشد که از نواحی دیگر بدن، مانند قلب یا شریان‌های دیگر، جدا شده و به شبکیه می‌رسد. این نوع انسداد، با عنوان آمبولی شناخته می‌شود.

چگونه علائم سکته چشمی را بشناسیم؟

به طور معمول بدن قبل از وقوع این نوع سکته سیگنال‌های هشداردهنده‌ای را ارسال می‌نماید. این علائم و نشانه‌ها ممکن است به تدریج در طول چند روز ظاهر شوند. یکی از نشانه‌های اصلی و مهم در سکته چشمی، تغییر ناگهانی در بینایی فرد بوده که تقریباً همواره فقط در یک چشم اتفاق می‌افتد و اغلب بدون درد خواهد بود. لازم به ذکر‌ است که این علائم به طور ناگهانی بروز می‌کنند و شامل موارد زیر هستند:

1. تاری یا تحریف دید: در صورتی که در یک یا هر دو چشم تاری دید احساس نمودید و این وضعیت به تدریج بدتر شد، می‌تواند نشانه‌ای از سکته چشمی باشد.
2. شناورهای دید: در صورتی که نقاطی را مشاهده می‌کنید که به نظر می‌رسد در اطراف شناور هستند و مدت زیادی به نور روشن نگاه نکرده‌اید، این امر نیز می‌تواند نشانه‌ای از احتمال وقوع سکته در ناحیه چشم باشد.
3. کاهش بینایی به طور ناگهانی: در صورتی که به طور ناگهانی متوجه کاهش بینایی خود هستید یا بینایی کامل را از دست داده‌اید، ممکن است دچار سکته چشمی شده باشید.
4. فشار یا درد زیاد: در صورتی که در یک یا هر دو چشم احساس فشار یا درد دارید، این موضوع نیز می‌تواند نشانه‌ای از سکته چشمی باشد، هرچند که بسیاری از سکته‌ها بدون این علائم رخ می‌دهند.
5. سایر‌ علائم: کاهش بینایی محیطی، از دست دادن ناگهانی بینایی در یک چشم و وجود نقاط کور در دید دیگر علائمی هستند که ممکن است ناشی از سکته چشمی باشند.

باید این علائم جدی طلقی کرد و در صورت بروز و مشاهده هریک از آن‌ها، نیاز به مشاوره فوری پزشکی خواهید داشت.

چه کسانی بیشتر در معرض سکته چشمی قرار دارند؟ 

هر فردی در طول زندگی خود می‌تواند به سکته چشمی مبتلا شود، اما برخی عوامل خاص می‌توانند احتمال بروز آن را افزایش دهند. به عنوان مثال، با بالا رفتن سن، ریسک سکته در چشم بیشتر شده و مطالعات نشان می‌دهند که این وضعیت در مردان نسبت به زنان شایع‌تر است.

برخی شرایط پزشکی نیز می‌توانند خطر سکته چشمی را بالا ببرند، از جمله:

• دیابت
• آب سیاه
• بیماری‌های نادر خونی
• بیماری‌های قلبی و عروقی
• تنگی شریان کاروتید یا سرخرگ گردنی
• مشکلاتی که بر جریان خون تأثیر می‌گذارند، مانند فشار خون بالا و کلسترول بالا
• علاوه بر این، مصرف سیگار و دخانیات نیز می‌تواند خطر بروز انواع سکته، از جمله سکته چشمی را افزایش دهد.

درمان سکته چشمی چگونه است؟

آیا سکته چشمی خطرناک است؟ آیا سکته چشمی قابل درمان است؟ هنگامی که سرخرگ مسدود شود یا خون به عصب بینایی نرسد، درمان مؤثری وجود ندارد. اما در صورتی که سیاهرگ مسدود شود، می‌توان با تزریق آمپول‌هایی به چشم، ورم آن را کاهش داد و تا حدی بینایی را بهبود بخشید.

در صورتی که درمان با داروهای کورتیکواستروئیدی به موقع آغاز شود، می‌تواند به افزایش میزان بینایی در افراد مبتلا کمک کند. این داروها به بهبود جریان خون و کاهش ورم چشم کمک چشمگیری می‌کنند.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله عمل تغییر رنگ چشم راهی نوین برای تحقق رویاهای شما را نیز مطالعه نمایید.

علاوه بر این، سایر روش‌های درمانی بر کنترل عوامل خطر بیماری‌های قلبی و عروقی تمرکز دارند تا از بروز سکته در چشم دیگر جلوگیری شود؛ چرا که احتمال اینکه چشم دیگر نیز در طی سه سال آینده دچار سکته شود، حدود 30 درصد است.

برخی پزشکان ممکن است داروهایی جهت کاهش فشار چشم تجویز کنند تا جریان خون در عصب بینایی را بهبود بخشند. تحقیقات صورت گرفته حاکی از آن است که داروهایی که از سلول‌های عصبی محافظت می‌کنند، می‌توانند به بازسازی رشته‌های عصبی در عصب بینایی کمک کنند. سکته چشمی ارتباط نزدیکی با بیماری‌های داخلی بدن دارد. عواملی مانند فشار خون بالا، چربی خون، دیابت و کم‌تحرکی می‌توانند احتمال ابتلا به این وضعیت را افزایش دهند.

نکاتی کلیدی برای پیشگیری از سکته چشمی

در صورتی که احساس می‌کنید شما و یا یکی از اطرافیانتان دچار سکته چشمی شده است، میبایست به سرعت به بهترین دکتر برای درمان سکته چشمی مراجعه نمایید. هرچند که نمی‌توان به طور کامل از وقوع سکته چشمی جلوگیری کرد، اما می‌توانید اقداماتی را جهت کاهش خطر بروز آن انجام دهید. در ادامه، چند نکته برای پیشگیری از سکته چشمی آورده شده است:

• مدیریت فشار خون بالا: فشار خون بالا خطر ابتلا به انواع سکته‌ها را افزایش می‌دهد و میبایست به دقت کنترل و درمان شود. تغییرات در شیوه زندگی می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود این وضعیت داشته باشد؛ در نهایت توصیه‌ها را جدی بگیرید.
• کنترل دیابت و قند خون: نظارت بر سطح قند خون و مدیریت دیابت برای حفظ سلامت چشم‌ها بسیار حیاتی است. در نتیجه، تحت نظر پزشک خود قرار داشته باشید و اقدامات لازم را انجام دهید.
• درمان گلوکوم (آب سیاه): گلوکوم می‌تواند فشار داخل چشم را افزایش داده و احتمال سکته چشمی را بالا ببرد. به همین علت، درمان این بیماری بسیار ضروری است.

با رعایت این نکات می‌توانید احتمال بروز سکته چشمی را کاهش دهید و سلامت چشم‌های خود را حفظ نمایید.

سخن پایانی

همانطور که گفته شد، سکته چشمی به دلیل اختلال در خون‌رسانی به عصب بینایی رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به کاهش ناگهانی کیفیت بینایی یا دید محیطی فرد مبتلا شود. عصب بینایی را می‌توان به یک کابل سیمی تشبیه نمود که حدود یک میلیون رشته عصبی مستقل را در خود جای داده است. هر یک از این رشته‌ها اطلاعات مربوط به نواحی خاصی از بینایی را جمع‌آوری کرده و به مغز منتقل می‌کنند. اختلال در هریک از آن‌ها می‌تواند منجر به وقوع بیماری شود.