فشار خون بالا به چه معناست؟ و چرا به آن قاتل خاموش گفته می‌شود !؟

فشار خون بالا به چه معناست؟ و چرا به آن قاتل خاموش گفته می‌شود!؟

از سال 1896 که دکتر «سیپیون ریوا-روچی» سنت اندازه گیری فشار خون را با تکمیل دستگاه اسفیگمومانومتر یا همان بازوبند فشار خون بنیان نهاد، پزشکان با اندازه گیری فشار خون میلیون‌ها انسان در طول سالها دریافتند که فشار خون تهدید بزرگی برای سلامتی به شمار می‌رود و خطر سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی احتقانی قلب، نارسایی کلیه و کاهش بینایی را افزایش می‌دهد.

همانگونه که داده های آماری نشان می‌دهند، مرز مشخصی میان فشار خون سالم و بیمار وجود ندارد. به طور کلی این قاعده حاکم است که فشار خون هر چه پایین تر باشد بهتر است. با این وجود پزشکان و نیز بیماران به حدی برای تعریف فشار خون بالا نیاز دارند. تا قبل از سال 2003 حد فشار خون طبیعی برای فشار خون ماکسیمم یا سیستولی 140 میلی متر جیوه و برای فشار خون مینیمم یا دیاستولی 90 میلی متر جیوه در نظر گرفته میشد. اما از این سال به بعد این تعریف ها مورد تجدید نظر قرار گرفت و آستانه فشار خون طبیعی پایین تر از قبل یعنی 120 روی 80 میلی متر جیوه در نظر گرفته شد. افرادی که فشار خون شان در حد فاصل این دو میزان قرار داشت در گروه جدیدی به نام گروه «پیش-فشار خون بالا» (pre-hypertension) قرار گرفتند.

اما در هر اندازه گیری ما با دو عدد روبه رو هستیم. در صورتی که فشار سیستولی با فشار دیاستولی همخوانی نداشته باشد، چه کار باید کرد؟

برای تعیین گروه باید عددی را مد نظر قرار داد که فرد را در دسته بالاتری قرار می‌دهد. برای مثال اگر فشار خون فرد 84/114 باشد، فرد در گروه «پیش-فشار خون بالا» قرار دارد. هر انسانی دارای دو بازو است. فشار خون اندازه گیری شده بین دو بازو گاه تا 10 میلی متر جیوه یا بیشتر متفاوت است.

کدام بازو برای تعیین گروه مناسب است؟

در اینجا مساله راست و چپ در بین نیست، بلکه درست در برابر نادرست مطرح است. بازویی را مد نظر قرار دهید که فشار بالاتر را نشان می‌دهد. مقادیر فشار خون از زمانی به زمان دیگر متغیر هستند. آیا می‌بایست در مورد این مقادیر نگران باشید و یا بدان اهمیت ندهید؟ تعیین گروهی که در آن قرار می گیرید بیش از آنکه با مقادیر پراکنده مرتبط باشد با فشار خون معمول یا میانگین فشار خون شما ارتباط دارد. برای اغلب مردم اندازه گیری دقیق فشار خون در ارزیابی سالانه کفایت می‌کند. اما مردان دارای شرایط «پیش-فشار خون بالا» یا فشار خون بالا به بررسی دقیق تری نیاز دارند و از آنجایی که مقدار فشار خون در محیط های مختلف می‌تواند متفاوت باشد، برای تعیین گروه در نظر گرفتن روش اندازه گیری اهمیت دارد. در پایش سرپایی 24 ساعته، مقادیر بالای 85/135 فشار خون به حساب می آیند.

فشار خون در حالت خواب چقدر است؟

این مقدار در زمان خواب به بالاتر از 75/120 کاهش می‌یابد. افرادی که فشار خون خود را در منزل اندازه گیری می‌کنند، در صورتی که میانگین فشار خون آنها بالاتر از 85/135 باشد، دارای فشار خون بالا در نظر گرفته می‌شوند. اگر فکر می کنید که این تعاریف جدید به گونه ای طراحی شده اند که شما را در بالاترین گروه ممکن قرار دهند، حق با شماست. هدف از این کار تحت فشار قرار دادن مردم نیست بلکه هدف این است که به جای مطمئن کردن افراد از اینکه خطری در بین نیست، کسانی که می توانند از فواید درمان بهره مند شوند، شناسایی شوند. استانداردهای بازنگری شده هر دو فشار سیستولی و دیاستولی را مد نظر قرار می‌دهند. پزشکان پس از سالها اعتقاد به این که فشار دیاستولی خطر را بهتر پیشگویی می‌کند، اکنون می‌دانند که فشار خون سیستولی در این زمینه به ویژه در افراد بالای 50 سال از اهمیت بیشتری برخوردار است. بیشتر افرادی که در گروه «پیش-فشار خون بالا» قرار دارند، به لحاظ ظاهری کاملاً سالم بوده و از قلب، کلیه و مغز سالم برخوردارند.

با وجود این همه افراد کاملاً سالم، آیا باز هم پیش-فشار خون بیماری به حساب می آید؟

به واقع این بیماری نیست اما هشدار مهمی است که بیماری در پس آن نهفته است. «پیش-فشار خونی» بودن خطر بروز فشار خون بالا را به عنوان یک بیماری جدی افزایش می‌دهد. طبق بررسی انجام شده در سال 2005 افرادی که در این گروه قرار می‌گیرند، به میزان 2 برابر افراد دارای فشار خون طبیعی در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا قرار دارند. بدتر اینکه «پیش فشار خون» شانس ابتلا به بیماری قلبی را نیز افزایش می‌دهد. بنا بر همین پژوهش مردانی که در گروه «پیش- فشار خون» قرار می‌گیرند، 5/3 بار بیش از افراد با فشار خون نرمال در معرض خطر حمله قلبی قرار دارند.

آیا فشار خون بالا در بین مردان طلیعه بیماری قلبی است؟

پزشکان از سالها قبل می‌دانند که مردها بیشتر در معرض خطر بیماری عروق تغذیه کننده قلب یا عروق کرونر قرار دارند. مردان به طور متوسط 10 سال زودتر از زنان به بیماری قلبی مبتلا شده و بیماری های جدی نظیر حمله قلبی مردان را 20 سال زودتر از زنان مورد حمله قرار می‌دهند. عوامل زیادی در این میان نقش دارند که بالاتر بودن کلسترول خوب ((HDL در زنان، اثرات متفاوت تستوسترون و استروژن و تفاوت در سبک زندگی از رژیم غذایی و ورزش گرفته تا استرس و مصرف سیگار را شامل می‌شوند. پژوهشی که در سال 2006 انجام شده است، توضیح دیگری را بدان می‌افزاید و آن مقادیر فشار خون در سنین جوانی است. افراد مورد بررسی 320 مرد و 337 زن در سنین بین 7 تا 30 سالگی بودند. فشار خون 24 ساعته برای هر فرد به طور متوسط پنج بار در سال در طول 15 سال اندازه گیری شد. حتی در دوران کودکی نیز میانگین فشار خون دیاستولی مردان بالاتر از زنان بود. فشار خون در مردان همچنین با سرعت بیشتری نسبت به زنان افزایش پیدا می‌کرد.

 چه کار باید کرد؟

تست فشار خون

اول از همه فشار خون خودتان را اندازه بگیرید. بدین معنی که یا به افراد شاغل در مراکز بهداشتی و پزشکی که در این زمینه آموزش دیده اند مراجعه کنید یا خودتان در منزل با یک دستگاه فشار خون دارای کیفیت بالا این کار را انجام دهید. فشار خون بالا به تعبیری «قاتل خاموش» نامیده می‌شود چرا که می‌تواند پیش از آنکه هیچ گونه علامتی ایجاد کند صدمه بزرگی به شریان ها وارد کند.

اطلاعات جدید نشان می‌دهد که «پیش-فشار خونی» نیز می‌تواند همین نام شوم را به خود بگیرد. سردرد، خونریزی از بینی، قرمزی چهره یا استرس فکری را که می‌تواند هشدار دهنده فشار خون بالا باشد، به حساب نیاورید. هیچ یک از این علائم سنتی قابل اعتماد نیستند. به جای آن سالانه یک بار فشار خون خود را اندازه گیری کنید.

دوم اینکه ببینید آیا سایر عوامل خطر ساز بیماری های قلبی- عروقی از قبیل سطح بالای کلسترول، دیابت، زندگی بی تحرک، چاقی، استعمال دخانیات و استرس فکری در مورد شما صحت دارند یا خیر. مطالعه ای که بر روی 9087 نفر صورت گرفته نشان داده است که «پیش- فشار خون» میزان مرگ ومیر را تا 1/27 درصد افزایش می‌دهد.

 اما چنین فرض می‌شود که افزایش مرگ و میر با سایر عوامل خطرزای قلبی ارتباط دارد. پژوهشی که در سال 2006 در مورد خطر تصلب شرایین در جوامع انجام شده، نشان داده است که «پیش- فشار خون» خطر بیماری قلبی را تا بیش از دو برابر افزایش می‌دهد و این خطر در افراد مبتلا به چاقی و دیابت هنوز بالاتر است. تا تصحیح این ناهنجاری ها به منظور کاهش باری که پیش- فشارخون بر دوش ما می نهد، راه درازی در پیش است.

روش های درمان فشار خون؟

 برای بیشتر مبتلایان به پیش- فشارخون درمان می‌بایست با تغییر شیوه زندگی، بدون مصرف دارو صورت بگیرد.

روش های زیر میبایست به کار روند:

1. رژیم غذایی:

کاهش سدیم به میزان 2300 میلی گرم یا کمتر در روز:

هرچه میزان نمک غذای شما کمتر باشد بهتر است. مقدار 1500 میلی گرم روزانه هدف جدید برای بیماران مبتلا به فشارخون بالا و برای همه افراد میانسال یا مسن ترهاست.

کاهش مصرف چربی:

در رژیم غذایی می بایست کاهش مصرف چربی حیوانی و مواد غذایی کنسروشده نیز مد نظر قرار بگیرد. اما هنوز چیزهای زیادی است که می‌توانید بخورید. چرا که غذا شامل میوه جات، سبزیجات، غلات و لبنیات بدون چربی یا کم چرب نیز هست. این رژ یم غذایی می‌تواند فشار خون سیستولی شما را از 10 الی 22 میلی متر جیوه کاهش دهد.

2. ورزش:

لازم نیست که ساعت ها به ژیمناستیک یا دو ماراتن بپردازید. در واقع انجام یک ورزش متوسط به مدت نیم ساعت در روز مثل راهپیمایی می‌تواند ‌فواید بسیاری در بر داشته باشد. ورزش می تواند فشار خون سیستولی شما را از ۴ الی ۹ میلی متر جیوه کاهش دهد.

3. کنترل وزن:

یکی از مهمترین راه های کاهش فشار خون و نیز یکی از دشوارترین راه هاست. برخلاف ادعای برخی برای این کار راه سهل الوصولی وجود ندارد. اما روش کاهش تدریجی وزن همان محدود کردن کالری موجود در غذا به همراه ورزش منظم است. کاهش 20 پوندی وزن در افراد چاق می‌تواند فشار خون سیستولی را از 5 الی 20 میلی متر جیوه پایین بیاورد.

4. کنترل استرس:

برخی پژوهش‌ها از سودمند بودن روش هایی چون مدیتیشن و ریلکس کردن در کنترل فشار خون بالا حکایت می‌کنند.

5. مصرف دارو:

عادات بد زندگی در بالا رفتن فشار خون نقش دارند و ترک این عادات در بسیاری از افراد در کاهش فشار خون نقش بسزایی دارد. اما برخی دیگر ناگزیر از مصرف دارو هستند. اینکه آیا برای پیش- فشارخون به دارو نیازی هست یا نه، چیزی است که پزشکان نمی‌دانند. آنها فقط می‌دانند که فشار خون زیر 80/120مطلوب است اما نمی‌دانند که برای رسیدن به این مقدار باید دارو مصرف کرد یا خیر؟

میبایست درباره فواید و مضرات دارو درمانی بررسی بیشتری صورت بگیرد. اما به هر حال افراد مبتلا به دیابت، بیماری مزمن کلیه و بیماری قلبی برای رسانیدن فشار خون به زیر 80/130 میلی متر جیوه نیاز به مصرف دارو دارند.