نشانه غلظت خون بالا چیست و چگونه کنترل می‌شود؟
نشانه غلظت خون بالا چیست و چگونه کنترل می‌شود؟
خون یکی از مهم‌ترین مایعات بدن است که غلظت خون بالا تاثیر منفی به روی بدن دارد، خون نقش‌های بسیار مهم و اساسی از جمله نقش در سیستم تنفسی، گردش خون، انتقال مواد و … ایفا می‌کند از این رو می‌بایست توجه ویژه‌ای به این مورد داشت.
پزشکان اصطلاح پلی سیتمی (polycythaemia) و اریتروسیتوز (erythrocytosis) را برای نشان دادن افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون به کار می‌برند. بیشتر سلول‌های خون را گلبول‌های قرمز تشکیل می‌دهند. آنها اکسیژن را به تمامی بدن می‌رسانند. لذا حجم اصلی آنها را هموگلوبین (پروتئین حمل کننده اکسیژن) تشکیل می‌دهد.
تعداد گلبول‌های قرمز خون بر اساس سن و جنس افراد متفاوت است. آقایان گلبول‌های قرمز بیشتری از خانم‌ها دارند و نوزادان تازه متولد شده اغلب گلبول قرمز بیشتری از بزرگسالان دارند.
افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون و در نتیجه ایجاد غلظت خون باعث می‌شود جریان خون به سمت اندام‌های بدن کاهش یابد و گاهی نیز لخته‌های خون تشکیل می‌شوند.
بسیاری از افراد هنگام خون دادن، خون روشن را دلیل بر رقت آن و خون تیره را دلیل بر غلظت آن می‌دانند، در حالی که این تصور اشتباه است، زیرا نمی‌توان غلظت خون را از طریق چشم غیر مسلح تشخیص داد.
هیچگاه تیره بودن خون دلیل بر غلظت آن نیست، چون خونی که از فرد گرفته می‌شود از ورید است و خون وریدی به دلیل کمبود اکسیژن اغلب تیره است.
با انجام آزمایش خون (CBC) و سنجش میزان هموگلوبین، پزشک می‌تواند به عارضه غلظت خون پی ببرد. هرگاه میزان هموگلوبین خون (درصد گلبول قرمز خون) از حد معمول بالاتر برود، غلظت خون رخ می‌دهد. سن شیوع این عارضه بالای چهل سال بوده و در آقایان شایع‌تر است.
چه عواملی باعث غلظت خون می‌شوند؟
بخشی از علت ابتلا به مشکل غلظت خون، زمینه های ارثی و مادرزادی است (5 تا 10 درصد موارد). ولی بیشترین علت ابتلا به غلظت خون، وجود بیماری‌های ریوی و قلبی است که باعث کاهش اکسیژن در بدن می‌شوند.
زمانی که اکسیژن کافی به بدن نرسد، برای جبران این کمبود، گلبول قرمز بیشتری در بدن ساخته می‌شود و این امر باعث افزایش غلظت خون در رگ‌ها می‌شود.
با کمبود اکسیژن در بدن، هورمونی به نام اریتروپویتین از کلیه ترشح می‌شود که این هورمون، مغز استخوان را برای ساخت بیشتر گلبول قرمز تحریک می‌کند تا بتواند کمبود اکسیژن رسانی به بافت‌های بدن را با افزایش گلبول قرمز جبران کند. اغلب افراد ساکن در مکان‌هایی نظیر کوهستان و ارتفاعات و یا مکان‌های دچار آلودگی هوا، به دلیل کمبود اکسیژن، دچار بیماری غلظت خون می‌شوند.
استرس و تنش‌های عصبی هم عامل بروز غلظت خون هستند. استرس و فشارهای روانی سبب افزایش ترشح آدرنالین و در نتیجه بروز انقباضات عروقی می‌شوند، بدین ترتیب پلاسمای خون به خارج عروق نشت کرده و نسبت آن به گلبول قرمز کاهش می‌یابد. تعریق و اسهال‌های شدید از علل بروز غلظت خون موقتی هستند.
مصرف دخانیات و غلظت خون
یکی دیگر از علل مهم غلظت خون، کشیدن سیگار است. با مصرف سیگار، اکسیژن رسانی به خون کم شده و غلظت خون ثانویه ایجاد می‌شود.
در برخی افراد به طور ارثی، هموگلوبین خون‌شان به راحتی اکسیژن را به بافت‍‌ها تحویل نمی‌دهد که در واقع به آن هموگلوبین غیرطبیعی گفته می‌شود که جزء علل نادر غلظت خون محسوب می‌شود.
بیماری مغز استخوان، تومورهای بدخیم کلیوی و کبدی در بزرگسالان، تومورهای مخچه‌ای در کودکان، فیبروم‌های رحمی در زنان، کیست‌های متعدد کلیه، سنگ کلیه و انسداد مجاری ادراری نیز می‌توانند غلظت خون را سبب شوند.
علائم غلظت خون چیست؟
- سرخ شدن صورت، تیرگی رنگ لب به ویژه هنگام انجام فعالیت های ورزشی
- اختلالات تنفسی مثل تنگی نفس، اختلالات هوشیاری، منگی و خواب آلودگی
- اختلالات بینایی مثل تاری دید، ضعف و بی حالی، سردردهای غیرطبیعی
- خارش بدن به ویژه بعد از دوش گرفتن با آب گرم، برجستگی وریدهای چشم
عوارض غلظت خون؟
غلظت خون در بدن باعث کند شدن حرکت خون در قلب و رگ ها می‌شود که با گرفتگی اندام‌هایی نظیر دست و پا، موجب سکته مغزی یا قلبی خواهد شد. افزایش غلظت خون در افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی، باعث آمبولی (انسداد جریان خون) ریه می‌شود. زخم معده، دردهای استخوانی و در مراحل بعد نقرس و سنگ کلیوی می‌تواند بروز کند.
- خونریزی بینی
- فشار خون بالا
- بزرگی کبد و طحال
درمان آن چگونه است؟
- درمان عامل زمینه‌ای در صورت وجود، گرفتن خون از بیمار
- درمان‌های دارویی جهت کاهش تولید گلبول‌های قرمز خون
- پرهیز از سیگار و هوای آلوده، مصرف مایعات زیاد (مصرف حداقل روزی هشت لیوان مایعات)
تغذیه مناسب برای کاهش غلظت خون چیست؟
پزشکان معتقدند با نوشیدن آب کافی، غلظت خون در حد متعادل باقی می‌ماند و مشکلاتی مانند لخته شدن خون که عاملی در بروز سکته قلبی است، بروز نمی‌کند، زیرا کم آبی باعث افزایش غلظت خون شده و گردش خون را دچار اشکال می‌کند. آلبالو و آب لیموی ترش برای رفع غلظت خون مفید است. مصرف موز نیز برای صاف کردن خون مفید است.
به طور کلی میوه‌ها و سبزی‌ها، به علت دارا بودن ویتامین C و فیبرهای محلول و نامحلول، باعث کاهش غلظت خون، کاهش میزان فیبرینوژن (پروتئینی که تبدیل به لخته خون می‌شود) و کاهش فشار خون می‌شوند. به همین علت افرادی که گیاه خوارند، نه تنها احتمال ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ را از خود دور کرده‌اند، بلکه دارای خون رقیق‌تر و فشارخون و فیبرونوژن پایین‌تری نسبت به افراد هم سن و سال خود هستند.
برای کاهش لخته شدن خون از روغن جامد، روغن نارگیل، چربی‌های حیوانی، گوشت قرمز، دل، قلوه، مغز، پیه گاو و گوسفند به مقدار خیلی کم مصرف کنید و به جای آن از لبنیات کم چرب، ماهی، سبزی و میوه‌ی فروان استفاده کنید.
دیدگاه شما