علائم بیش فعالی در کودکان
بیش فعالی در کودکان به حالتی گفته می شود که در آن کودک تحرک زیادی داشته و بیش از اندازه جنب وجوش دارد. این تحرک بالا و مصرف انرژی زیاد کودک باعث دردسرهایی برای خود و اطرافیانش در خانه و مدرسه می شود. این سطح از فعالیت ممکن است سبب ساز عواقب بدی برای کودک شود چرا که کودک با این عارضه تمام انرژی خود را برای جنب و جوش های خود تخلیه می کند و دیگر توانی برای کارهای دیگر همچون یادگیری ، آموزش مهارت ها و انجام تکالیف مدرسه نخواهد شد. اگر کودکان بیش فعال به موقع مورد درمان قرار نگیرند این امر موجب ترک تحصیل کودکان و قرار گرفتن آن ها در مسیر انحرافی شود. از این رو والدین باید پس از تشخیص و شناسایی کودک بیش فعال و یافتن کوچکترین نشانه هایی از بیش فعالی در کودک برای درمان او اقدام کرده تا دچار عواقب بعد از آن در دوران نوجوانی و یا سنین بالاتر نشوند. این عواقب می تواند شامل رفتار های ضد اجتماعی کودک در همان سن و یا بعد از آن گردد. رفتار هایی همچون مصرف مواد مخدر در نوجوانان، بزهکاری کودک و نوجوان، ناامیدی در نوجوانان و رفتار های پس از آن و یا اختلال های دیگری همچون افسردگی در کودکان، اختلالات یادگیری و ابتلای به ADHD در کودک و نوجوان و ...
سن تشخیص بیش فعالی
بیش فعالی در کودکان در سنین مختلفی اتفاق می افتد. بیش فعالی در نوزادان هم ممکن است اتفاق بیفتد ولی معمول آن قبل هفت سالگی است. ار آن جایی که این اختلال با عدم تمرکز و بی توجهی همراه است در دوران مدرسه و در پروسه ی یادگیری بیشترین نمود خود را نشان می دهد و متاسفانه والدین و آموزگاران در این سن متوجه وجود این اختلال در کودک می شوند و برای درمان آن اقدام می کنند در حالی اگر از همان ابتدای وقوع این اختلال آن را شناسایی کرده و مورد درمان قرار دهند هم زودتر برطرف می شود و هم در فرایند یادگیری خللی ایجاد نمی کند. در می یابیم که نقش والدین در رشد و شخصیت کودک و شناسایی هر چه سریعتر انواع اختلالات شخصیتی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
علائم شایع انواع بیش فعالی
به طور کلی خیالبافی کودک، حواسپرتی، بی تابی و بی حوصلگی کودک برای انجام ندادن تکالیف مدرسه می تواند امری عادی باشد، اما از علائم شایع بیش فعالی همان مشکلات در تمرکز و توجه داشتن یا کم توجهی و فعالیت های بیش از حد در طول روز یا اصطلاحا از دیوار راست بالا رفتن و یا حتی پرخاشگری کودک است. در این میان می توان به حرکات تکانشی کودکان بیش فعال اشاره کرد که به خاطر وجود انرژی بسیار زیاد بدون این که به کاری که می کنند فکر بکنند، آن را انجام می دهند.
درمان اختلال بیش فعالی
واقعیت این است که درمان صریح و واضحی برای این اختلال وجود ندارد اما با توجه به نشانه ها و علائم آن به راحتی قابل کنترل است. فقط کافی است که والدین تمام حواس خود را جمع کنند و روش های مناسب برخورد با کودکان بیش فعال را در کنار معلمان و مربیان مدرسه ضمن رعایت چند نکته به کار بگیرند:
- در وهله ی اول هم والدین و هم معلمان و مربیان آگاهی و دانش خود را در این زمینه افزایش دهند که این مهم از طریق مطالعه انواع کتب یا مقالات در سایت های روانشناسی و همینطور ارتباط مستمر با مشاوران متخصص کودک و نوجوان بدست می آید.
- والدین در منزل و معلمان در مدرسه برنامه های خاصی را برای ارتباط بهتر با کودک در جهت تعلیم و تربیت صحیح کودک ایجاد و طرح ریزی کنند.
- والدین با معلمان مرتب در تماس باشند و گزارشات خود را در مورد فعالیت های کودک در منزل و مدرسه با هم تبادل کنند.
- یکی از وظایف والدین در برابر کودک بیش فعال این است که در طی زمان درمان بیش فعالی کودک محیط خانه را برای او آماده کنند مثلا تلفن های غیر ضروری مهمانی های غیر ضروری و یا هر چیری که باعث برانگیختن انرژی کودک می شود را کاهش دهند. در زمانی که کودک زیر نظر مشاوره و یا پزشک مورد درمان است سعی کنید کمتر در منزل تلوزیون روشن کنید.
- یک برنامه ی زمانی مشخص جهت انجام کارهای روزانه برای کودک مشخص کنید. زمان مشخص و معین برای غدا خوردن ، خوابیدن ، انجام تکالیف مدرسه ، بازی کردن و...
تفاوت بیش فعالی و اوتیسم
با توجه به مطالعات انجام شده در مورد اختلال اوتیسم و بیش فعالی می توان گفت که کودکان مبتلا به اوتیسم و یا اصطلاحا بچه های اوتیسیک درکی از هیجانات ندارند . به عبارتی در شناحت هیجان و نشانه های آن مشکل دارند . مثلا یک کودک اوتیسیک وقتی والدین او در مورد رفتارش عصبانی می شوند او این عصبانیت و حتی حالت چهره را تشخیص نمی دهد و به رفتار خود ادامه می دهد. در حالی در مورد کودکان مبتلا به بیش فعالی فرق می کند ، در مورد آن ها میتوان اینگونه گفت که گویی هنوز به بلوغ درک نشانه های هیجانات نرسیده اند. به خاطر همان عدم تمرکز و بی توجهی که گفتیم از علائم بیش فعالی است، هیجانات را درک می کنند اما نمی توانند رفتار خود را منطبق با موقعیت تنطیم کنند.
ارتباط با متخصصین کودک و نوجوان
با همه این تفاسیر و توضیحات ارائه شده توسط مشاوران هیروو در مورد اختلال بیش فعالی در کنار اینکه می توانید تحت نظر پزشک و حتی مصرف دارو ( که به تنهایی پاسخگو نیست ) در درمان بیش فعالی فرزندتان موثر باشید بهتر است خودتان ( والدین و معلمان ) روش های تربیتی و آموزشی مناسبی را به کار بگیرید تا کودک بتواند در ازای آن مقدار از انرژی که هزینه می کند به جای ویرانگری خود، شخصیت و آینده اش در مسیر موفقیت گام بردارد. با این حال درست است که برنامه هایی که به کار می گیرید می تواند موثر واقع شوند اما خود درمانی هم نکنید. مشکلات کودک و نوجوان خود را در مورد بیش فعالی جدی بگیرید و با متخصصین کودک و نوجوان از طریق مشاوره تلفنی ، مشاوره آنلاین و یا مراجعه به مراکز مشاوره در ارتباط مستمر باشی. در اغلب خانواده ها کودکانی دیده می شود که در حین بازی کردن شیطنت، سر و صدا و هیجانات کنترل نشده ای دارند که در برخی مواقع با بی توجهی آنها به تذکرات مواجه می شوید که در این شرایط والدین و اطرافیان این بازیگوشی و شیطنت کودک را ، به اشتباه بیش فعالی خطاب می کنند. بسیاری از روانشناسان متخصص، عنوان می کند که بیش فعالی از مشکلات رفتاری است و یک اختلال روانپزشکی است که در پسران بیش از دختران شایع است و به گفته ی روانشناسان و مشاوران متخصص علت بروز این اختلال بسیار متعدد و پیچیده است که شامل عواملی همچون ژنتیک، محیط، سابقه و شرایط خانوادگی و اجتماعی است. از دیگر علل بیش فعالی در کودکان عوامل روانشناختی و رفتاری ، فرهنگی است حتی برخی از مادران در دوره ی بارداری احساس می کنند که حرکات و جنبش های کودک غیرعادی و بیش از حد طبیعی بوده است که این جزئی از عوامل ارثی محسوب می شود.
کودکان بیش فعال معمولا پر تحرک، حواس پرت، پرحرفند
یکی از تفاوت کودک بازیگوش و بیش فعال، پرحرفی کودکان بیش فعال است. اغلب کودکان بیش فعال؛ دائم وسط حرف شما حرف میزنند و غیر قابل کنترل می شوند یا بدون اینکه از آنها سوالی پرسیده شود جواب می دهند. خواب آنها ناآرام و کافی است و در خواب همان تحرکات زیاد و شیطنت های زمان بیداری را دارند و در اغلب این کودکان بردن آنها به رختخواب کار دشواری است چراکه آنها انرژی زیادی دارند و احساس خستگی نمی کنند در نتیجه از خوابیدن متنفر هستند و معمولا در شرایطی که با والدین خود بیرون می روند ممکن است دست والد خود را رها کنند و بدون فکر عمل کنند. اکثرا آنها در مدرسه با همکلاسی های خود مشکل دارند و دائم در حال حرکت و بی دقت هستند. آنها پاهای ناآرامی دارند، دائم در حال دویدن و بالا و پایین پریدن هستند و در حقیقت کنترل آنها بسیار مشکل است. بسیاری از این کودکان مشکل در تمرکز دارند و در انجام تکالیف مدرسه، تماشای تلویزیون و سایر موارد دیگر تمرکز ندارند و حواس پرت هستند. گاهی ممکن است کارهای خطرناکی انجام دهند و خرابکاری کنند و به خودشان و دیگران آسیب برسانند و همچنین آنها صبر و تحملی در دست یابی به خواسته های خود ندارند و ممکن است پرخاشگری کنند.
آیا کودکمان فقط بازیگوش است؟
مشخصا تمام شیطنت ها و بازیگوشی در کودکانه نشانگر بیش فعالی در کودک نیست. کودکان بازیگوش معمولا پر انرژی هستند و بیشتر خانواده ها به دلایل شنیدن بیش فعالی به اکثر کودکان بازیگوش و شیطون به اشتباه برچسب بیش فعالی میزنند. روانشناسان و مشاوران متخصص کودک و نوجوان در حقیقت کودکانی که از ۲-۳ سالگی (سنین پیش دبستانی) چند ماه دائم بی قراری زیاد حرکتی دارند یا تغییر مداوم اسباب بازی ها را در کمتر از یک دقیقه دارند جزئ کودکان بیش فعال هستند همچنین آنها توانایی در انجام حرکات منظم و هماهنگ طولانی مدت را ندارند یا توجه دقیق به جزئیات ندارند و اشتباه های آنها ناشی از بی دقتی است و هنگامی که با آنها صحبت می کنید گوش نمی دهند. اکثرا از راهنمایی ها پیروی نمی کنند یا وسایل خود را گم می کنند و به راحتی آشفته می شوند و دچار فراموشکاری می شوند. تمام کارهای کودکان بیش فعال پرسر و صدا است و مرتبا حرکت می کنند و رعایت نوبت برای آنها سخت است در حالیکه کودکان بازیگوش با اینکه سر و صدای زیادی دارند ولی رفتارشان بیمارگونه و نابهنجار نیست.
رفتارهای شلوغ کاری در کودکان:
کودکان بازیگوش اغلب رفتارهای شلوغ کاری و شیطنت آمیزی مانند کودکان بیش فعال دارند و ممکن است از سر و کله ی همه بالا بروند و مدام وسط حرف شما حرف بزنند و یک جا بند نشوند و اطرافیان به شما بگویند که کودکتان بیش فعال است اما در این شرایط بهتر است بدانید که
مشخصه اصلی بیش فعالی:
پرتحرکی، کمبود توجه و در نهایت اعمال تکانه ای مثل (کارهای ناگهانی و غیر قابل پیش بینی) است که معمولا کودکان بیش فعال در مکانهای مختلف رفتارهای پرتحرکی را از خود نشان می دهند و اکثرا حتی در بازی کردن هم حوصله اشان سر می رود و ممکن است در مدرسه کلاس را ترک کند. توجه داشته باشید که کودکان بازیگوش نیز ممکن است در حین بازی کردن به اطرافیان نیز بی توجهی کنند یا حرفهای شما را گوش ندهند ولی حالتهای که منجر به ناهنجاری شود را ندارد که این موارد به دلیل سن کودک است و تا ۳-۵ سالگی بطور کلی رفع می شود ولی در کودکان بیش فعال اینگونه رفتارها به شکل بیمارگونه می شود. به طوری که کودک بطور مثال: نمی تواند در حدود پنج دقیقه به فعالیت آرامی همچون کشیدن نقاشی و یا ساختن شی تمرکز کنند.
دیدگاه شما