آیا پارکینسون درمان دارد؟ هه چیز درباره‌ی پارکینسون

آیا پارکینسون درمان دارد؟ هه چیز درباره‌ی پارکینسون

پارکینسون

پارکینسون (James Parkinson) در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد و بنابراین نام این بیماری به او تعلق یافت. این بیماری همان لرزش در وضعیت استراحت است که شیوع آن بیشتر در سنین پیری است؛

اما در جوانان هم دیده می‌شود شیوع آن در تمام مناطق دنیا یکسان است .یعنی درصد شیوع بیماری با تغییر در منطقه خیلی فرق نمی‌کند. بطور کلی این بیماری بر اثر از بین رفتن سلول‌های ترشح‌کننده ماده‌ای به نام دوپامین (که یک انتقال دهنده عصبی) است رخ می‌دهد.

افزایش نسبت استیل کولین به دوپامین در غده های قاعده‌ای مغز موجب علائم ترمور، سفتی عضلات و کندی حرکات می‌شود.  

علائم پارکینسون

پارکینسون بر اساس دو علامت یا بیشتر از چهار علامت اصلی بیماری مشخص می‌شود. ارتعاش و لرزش دست و پا در حالت استراحت، کندی حرکات، سختی و خشک شدن دست و پا و بدن و نداشتن تعادل این چهار علامت اصلی را تشکیل می‌دهند.

در مراحل اولیه بیماری، ارتعاش اندام ملایم و معمولاً در یک طرف بدن وجود دارد و احتیاجی نیز به درمان ندارد اما با پیشرفت بیماری فردی که دست لرزان خود را در جیب یا پشت خود پنهان می‌کند یا چیزی را برای کنترل ارتعاش مدام در دست می‌گیرد، دیگر قادر به پنهان کردن لرزشهای شدید اندام به ویژه به هنگامی که می‌خواهد تمرکز بیشتری به خود دهد نیست. بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی، علایم بیماری را مربوط به تغییرات افزایش سن می‌دانند.

به عنوان مثال لرزش را به پیری، سفت شدن عضلات را به آرتروز، حالت قوز و خمیدگی را به پوکی استخوان ربط می‌دهند. نکته قابل توجه این است که به طور معمول علایم پارکینسون ابتدا در یک سمت بدن پدیدار می‌شوند و با گذشت زمان به سمت دیگر هم راه پیدا می‌کند.

بنابراین اگر دو علامت یا بیشتر (در یک سمت بیشتر از سمت دیگر) در فردی دیده شود، تشخیص پارکینسون داده می‌شود؛ مگر اینکه علایم دیگری همزمان وجود داشته باشد که بیماری دیگری را مطرح کند. در هر حال برای تشخیص باید به پزشک مراجعه شود.

علایم شایع بیماری را لرزش، سفتی عضلات، غیرطبیعی بودن قامت (خمیده)، بی‌نظمی حرکات بدن، راه رفتن نامتناسب به حالتی که پاها به زمین کشیده می‌شوند که فاصله پاها نسبت به هم بیشتر از حالت طبیعی است، مشکل در سخن گفتن، تغییرات صدا (ضعیف و بم)، از بین رفتن حالت طبیعی چهره (ثابت شدن صورت یا خیرگی چشم)، اختلال در جویدن و بلع، آبریزش دهان، افسردگی، عصبی بودن، مشکلات در به خاطر سپردن یا به یادآوردن اطلاعات جدید از دیگر علایم بیماری است. 

چهار علامت شایع بیماری

ارتعاش دست و پا در حالت استراحت (لرزش بیمار همزمان با ارتعاش دست و پا در حالت استراحت) آرام شدن حرکت (برادیکینسیا / Bradykinesia) سختی حرکت (و خشک شدن) دست و پا یا بدن تعادل بد (تعادل ضعیف) در حالی که دو یا بیشتر از این علایم در بیمار دیده شود، مخصوصاً وقتی که در یک سمت بیشتر از سمت دیگر پدیدار شود، تشخیص پارکینسون داده می‌شود مگر اینکه علایم دیگری همزمان وجود داشته باشد که بیماری دیگری را نمایان کند.

بیمار ممکن است در اوایل، بیماری را با لرزش دست و پا یا با ضعیف شدن حرکت احساس کند و دریابد که انجام هر کاری بیشتر از حد معمول طول می‌کشد یا اینکه سختی و خشک شدن حرکت دست و ضعف تعادل را تجربه می‌کند. اولین نشانی‌های پارکینسون مجموعه‌ای متفاوت از ارتعاش، برادیکنسیا، سفت شدن عضلات و تعادل ضعیف هستند.

معمولاً علایم پارکینسون ابتدا در یک سمت بدن پدیدار می‌شوند و با گذشت زمان به سمت دیگر هم راه پیدا می‌کنند. تغییراتی در حالت صورت و چهره روی می‌دهد، از جمله ثابت شدن (fixation) حالت صورت (ظاهراً احساسات کمی بر چهره نمایان می‌شود) یا حالت خیرگی چشم (به دلیل کاهش پلک زدن).

علاوه بر این‌ها، خشک شدن شانه یا لنگیدن پا در سمت تحت تأثیر قرارگرفته عوارض دیگر (عادی) این بیماری است. افراد مسن ممکن است نمایان شدن یک به یک این نشانه‌های پارکینسون را به تغییرات افزایش سن ربط بدهند، ارتعاش را به عنوان «لرزش» بدانند، برادیکنسیا را به «آرام شدن عادی» و سفت شدن عضلات را به «آرتروز» ربط بدهند.

حالت قوز (stooped) این بیماری را هم خیلی از این افراد به سن یا پوکی استخوان (osteoporosis) ربط می‌دهند. هم بیماران مسن و هم بیماران جوان ممکن است بعد از بیش از یک سال که با این عوارض روبرو بوده‌اند برای تشخیص به پزشک مراجعه کنند  

درمان

این بیماری درمان قطعی ندارد اما داروهایی مثلاً لوودوپا (levodopa) آمانتادین، بی‌پریدن و سلژیلین در درمان آن تجویز می‌شود. گاه از جراحی نیز استفاده می‌شود. البته نقش کاردرمانی و فیزیوتراپی در این زمینه بسیار زیاد است زیرا مانع پیشرفت بیماری و محدودیت عملکرد می‌شود.

تحقیقات جدید نشان داد خوردن مواد غذایی حاوی نیکوتین مانند فلفل و گوجه فرنگی به کاهش پارکینسون منجر می‌شود. محققان آمریکایی دریافتند:

خوردن موادغذایی حاوی (حتی مقدار کم) نیکوتین، مانند فلفل و گوجه فرنگی، ممکن است خطر ابتلاء به بیماری پارکینسون را کاهش می‌دهد. دکتر «سوزانسیرلس نیلسن» و همکارانش در دانشگاه واشینگتن در سیاتل ۴۹۰ نفر را که به تازگی به بیماری پارکینسون در درمانگاه دانشگاه مغز و اعصاب یا سازمان حفظ سلامت منطقه‌ای تشخیص داده شده بودند را مورد بررسی قرار دادند.

از طرفی دیگر ۶۴۴ نفر از افراد بدون شرایط عصبی به عنوان گروه شاهد مورد استفاده قرار گرفت. در این تحقیقات، شرکت‌کنندگان پرسشنامه‌ای در رابطه با رژیم غذایی و استفاده از توتون و تنباکو را پر کردند.

محققان دریافتند که مصرف سبزیجات به‌طور کلی خطر ابتلاء به بیماری پارکینسون تأثیر نمی‌گذارد، اما مصرف سولاناسه خوراکی، خانواده گیاه گلدار با برخی از گونه‌های تولید غذاهایی که منابع خوراکی از نیکوتین هستند، خطر ابتلاء به بیماری پارکینسون را کاهش داده است.

این تحقیقات همچنین نشان داد که فلفل در کاهش بیماری پارکینسون قوی‌تر عمل کرده‌است. در این مورد سیگار و قلیان که منبع سرشار از نیکوتین هستند کمک قابل توجهی برای پیشگیری از این بیماری می‌کنند؛

ولی به دلیل خطر ابتلاء به بیماری‌های خطرناک دیگر که توسط سیگار و قلیان در بدن ایجاد می‌شود، استفاده از این دخانیات توصیه نمی‌شود. به تازگی محققان بیمارستان مک لین آمریکا با استفاده از داروهای درمان مالاریا، موفق به توقف بیماری پیشرونده پارکینسون شدند.

این تحقیقات نشان می‌دهد که مغز دارای یک گیرنده پروتئینی به نام Nurr1 است که از سلول‌های دوپامین محافظت می‌کند. دو مورد از داروهای درمان مالاریا که به تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) رسیده‌است، این گیرنده پروتئینی را مورد هدف قرار می‌دهد.

در واقع جسم سیاه پیام‌های عصبی را از طریق نخاع به عضلات مختلف ارسال می‌کند و این فرایند از طریق ماده شیمیایی دوپامین صورت می‌گیرد. استفاده از این داروها فرایند انتقال پیام عصبی به عضلات را تسهیل می‌کند.  

شخیص

تشخیص بیماری به طور معمول مبتنی بر معاینه فیزیکی است، اما بررسی‌های طبی و اسکن مغز نیز برای اطمینان از عدم وجود بیماری‌های دیگر و رد سایر اختلالات انجام می‌شود. غربالگری حس بویایی نیز می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری پارکینسون قبل از ظهور علایم حرکتی این بیماری کمک کند. یک تحقیق جدید نشان می‌دهد مردانی که کمترین قدرت بویایی را داشتند 2.5 برابر کسانی که قویترین حس بویایی را داشتند به پارکینسون مبتلا شدند.

بنابراین اختلال یا از دست دادن حس بویایی پیش نشانگر پارکینسون است و می‌تواند بیماری را از چندین سال قبل پیش بینی کند. این موضوع برای توقف یا کند کردن پیشرفت بیماری اهمیت زیادی دارد. این بیماری اغلب در سنین 50 تا 70 سالگی ایجاد می‌شود و میزان شیوع آن در مردان بیشتر از زنان است. با این حال ابتلای به این بیماری در سنین پایین‌تر نیز گزارش شده است.

پارکینسون یک اختلال حرکتی است که بر اثر نابودی برخی سلول‌های مغزی بروز می‌کند. افراد مبتلا دچار لرزش می‌شوند، اما این بیماری غیرقابل علاج می‌تواند به فلج و در نهایت مرگ نیز منجر شود.

علت بیماری پارکینسون معلوم نیست، گفت: مطالعات اخیر نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی و محیطی از قبیل سابقه فامیلی مثبت، جنسیت مذکر، ضربه به سر، تماس با آلاینده‌ها (به ویژه حشره کش‌ها و آلودگی هوا)، آسیب مغزی، رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر بالای چربی‌های اشباع نشده، کمبود اسیدفولیک و ویتامین ‌D و B12، دیابت، استفاده از آب چاه یا مصرف ترکیبات آفت‌کش، استرس و شیوه نوین زندگی در بروز این بیماری موثرند.

با حذف یا کاهش عوامل خطرساز در طول زندگی، تغییر سبک زندگی و تغذیه سالم می‌توان به پیشگیری از ابتلا به این بیماری کمک کرد، گفت: 50 تا 80 درصد موارد پارکینسون به دمانس (اختلال در مهارت‌های ذهنی و عملکردی، از دست دادن حافظه و سایر توانایی‌های شناختی) مبتلا می‌شوند، اما متاسفانه تاکنون درمانی برای این بیماری یافت نشده و درمان‌های موجود به منظور کاهش علایم، کنترل بیماری، جلوگیری از ناتوان شدن و از کار افتادگی بیمار مبتلا انجام می‌پذیرد.

از آنجا که خطر ابتلا به پارکینسون در افرادی که با سموم آفت‌کش در ارتباط هستند، بالاست، کشاورزان بیشتر در معرض ابتلا به پارکینسون هستند.  

منابع :ویکی پدیا / عصر ایران