علل کم خونی درمان های آن

علل کم خونی درمان های آن

کم خونی چیست؟

بیماری ای است که در آن شما گلبول قرمز خون سالم و کافی برای رساندن اکسیژن به سایر بافت های بدنتان ندارید. ابتلا به کم خونی ممکن است باعث احساس خستگی در شما شود.

کم خونی شامل شاخه ها و شکل های مختلفی می‌باشد که هرکدام دلایل مختلفی دارند، از دست دادن خون یکی از شایع ترین دلایل ابتلا به کم خونی است. کم خونی می تواند دائمی و یا موقتی باشد و شدت آن ممکن است متعادل و یا شدید باشد.

اگر احساس می‌کنید به کم خونی مبتلا هستید، به پزشک مراجعه نمایید چرا که کم خونی ممکن است نشانه یک بیماری جدی و سخت باشد. درمان کم خونی می‌تواند شامل دریافت مکمل و یا دریافت مراقبت پزشکی باشد.

پیشگیری از بعضی از انواع کم خونی با یک رژیم غذایی سالم و متنوع ممکن می‌باشد. 

علایم کم خونی

علایم و نشانه های ابتلا به کم خونی بسته به دلیل کم خونی، نوع کم خونی و بیماری های مرتبط به کم خونی متفاوت است،

این علایم ممکن است شامل:

• تنگی نفس و یا مشکل در تنفس
• خستگی و احساس فرسودگی
• حساسیت به هوای سرد
• بی قراری و ناراحتی
• رخوت و بی حالی
• پوست رنگ پریده
• درد قفسه سینه
• تمرکز ضعیف
• تپش قلب

  سایر علایمی که ممکن است با احتمال کمتر رخ دهد: وزوز گوش ها – سردرد - تاثیر بر حس چشایی - خشکی زبان - مشکل در بلعیدن غذا - ناخن های خشک و پوسته پوسته - سندروم پای بیقرار  

کم خونی از نظر علمی

شما زمانی دچار کم خونی می‌شوید، که خون شما گلبول قرمز کافی ندارد. زمانی گلبول های قرمز شما کم می‌شود که: بدن شما گلبول قرمز کافی تولید نمی‌کند و یا گلبول تولید شده به درستی عمل نمی‌کند.

بدن شما گلبول های قرمز تولید شده را نابود می‌کند، در این حالت که معمولا به دلیل سایر بیماری ها و عوامل رخ می‌دهد، عمر گلبول قرمز تولید شده کمتر از حد لازم بوده و با مرگ گلبول، بدن دچار کم خونی می‌شود.

خونریزی باعث از دست دادن گلبول های قرمز خون و هموگلوبین شده و باعث کم شدن تعداد گلبول قرمز خون می‌شود. این خونریزی ها ممکن است بدلیل مواردی از جمله زخم معده، هموروئید، التهاب معده، سرطان، بعضی از انواع داروها، بعضی از انواع داروهای پیشگیری از بارداری، قاعدگی، جراحی و اهدای خون باشد.  

دلایل انواع شایع کم خونی شامل:

- کم خونی ناشی از فقر آهن

- کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

- کم خونی ناشی از بیماری های مزمن

- کم خونی ناشی از عوامل ارثی  

عواملی که خطر کم خونی را افزایش می‌دهد

عواملی که در ادامه بیان می‌کنیم، می‌توانند باعث ایجاد کم خونی در افزاد شوند، این عوامل شامل:

• رژیم غذایی فاقد ویتامین های مورد نیاز. رژیم های غذایی که میزان کمی آهن ویتامین b 12 و فولیک اسید در آنها موجود است، خطر ابتلا به کم خونی را افزایش می‌دهد.
• اختلالات روده ای. ابتلا به اختلالات روده‌ای که بر جذب مواد مغذی توسط بدن شما تاثیر می‌گذارد، می‌تواند خطر ابتلای شما به کم خونی را افزایش دهد.
• قاعدگی. عموما زنان در سنین قاعدگی بیشتر از مردان و زنان یائسه دچار کم خونی می‌شوند.
• بارداری. اگر شما باردار هستید، خطر ابتلا به کم خونی در شما افزایش می‌یابد.
• بیماری های مزمن. بیماری های همچون سرطان، نارسایی کبد یا کلیه یا سایر بیماری های مزمن خطر ابتلا به کم خونی را افزایش می‌دهند.
• سایر عوامل. سابقه آلوده شدن به بعضی از عفونت ها، بیماری های خونی و بیماری های خود ایمنی، مصرف الکل، آلوده شدن به مواد سمی و مصرف بعضی از انواع داروها می‌تواند باعث ابتلا به کم خونی شود.

عوارض ابتلا به کم خونی

کم خونی درمان نشده می‌تواند باعث ابتلا به سایر عوارض و مشکلات از جمله:

• خستگی شدید. زمانی که کم خونی شدید باشد، شما ممکن است انقدر خسته باشید که نتوانید کاری انجام دهید.
• بیماری های قلبی. کم خونی می‌تواند باعث تپش قلب (آریتمی قلبی) شود. همچنین از آنجاییکه قلب برای رسیدن اکسیژن کافی به بدن باید بیشتر کار کند، ممکن است فرد دچار نارسایی احتقانی قلبی ( congestive heart failure) شود.
• مرگ. بعضی از انواع کم خونی ارثی می‌توانند جدی بوده و حتی زندگی افراد را تهدید کنند. همچنین از دست دادن سریع و شدید خون می‌تواند باعث کم خونی حاد شده و حتی باعث مرگ افراد شود.  

میزان مناسب گلبول قرمز خون

میزان عمومی و مناسب تعداد گلبول قرمز خون می‌بایست:

• برای مردان: 4٫4 تا 6٫1 میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر
• برای زنان: 4٫2 تا 5٫4 میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر

این میزان گلبول تعداد معمول بوده و در بعضی از نواحی یا آزمایشگاه‌ها میزان مناسب در رنج دیگری ممکن است باشد. برای اطلاع از رنج مناسب ناحیه تان می‌بایست به آزمایشگاه یا پزشک مراجعه نمایید.

درمان کم خونی

درمان کم خونی بسته به علت آن متفاوت است، بعضی از انواع درمان بسته بیماری مربوطه شامل:

• درمان کم خونی مربوط به فقر آهن. در این شرایط پزشک شما از مکمل های حاوی آهن برای تنظیم سطح گلیول قرمز خون استفاده می‌کند.
• درمان کم خونی مربوط به رژیم غذایی. بیمارانی که کم خونی آنها به دلیل رژیم غذایی ناسالم آنهاست و رژیم غذایی آنها فاقد آهن است و یا کم آهن می‌باشد، باید اقدام به گنجاندن غذاهای حاوی آهن همچون سبزیجات سبز تیره برگدار، کنگر فرنگی، زردآلو، لوبیا، عدس، نخود، سویا، گوشت، آجیل، آلو بخارا و کشمش در رژیم غذایی شان نمایند.
• درمان کم خونی مربوط به بیماری های دیگر. اگر کم خونی به علت ابتلا به سایر بیماری ها باشد، می‌بایست برای درمان کم خونی بیماری مربوطه را درمان نمود. همچنین اگر علت کم خونی بعلت مصرف داروها از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) باشد، می‌بایست دارویتان را با دارویی مشابه و بدون عارضه جایگزین نمایید.

پیشگیری از ابتلا به کم خونی

خیلی از انواع کم خونی قابل پیشگیری نمی‌باشند. با این حال بعضی از انواع دیگر از جمله کم خونی بسته به فقر آهن و کمبود ویتامین، با یک رژیم غذایی پر ویتامین قابل پیشگیری می‌باشد، این ویتامین ها و مکمل ها شامل:

آهن. غذاهای سرشار از آهن همچون سبزیجات سبز تیره برگدار، کنگر فرنگی، زردآلو، لوبیا، عدس، نخود، سویا، گوشت، آجیل، آلو بخارا و کشمش می بایست در رژیم غذایی گنجانده شود.

فولیک اسید. فولات و هم خانواده اش فولیک اسید در مرکبات و آبشان، موز، سبزیجات تیره و برگدار، حبوبات و غذاهای غنی شده موجود می‌باشد.

ویتامین b-12. این ویتامین بصورت طبیعی در گوشت و لبنیات موجود می‌باشد. همچنین این ویتامین در بعضی از شیرهای سویا هم موجود است.

ویتامین C. خوراکی های حاوی ویتامین C از جمله مرکبات، خربزه و هندوانه و انواع توت ها به جذب آهن کمک می‌نمایند. همچنین در صورتی که در خانواده شما کم خونی ارثی وجود دارد، به یک مشاور ژنتیک مراجعه نمایید. خستگی دست از سرتان بر نمی‌دارد؟ احساس کم‌خونی می‌کنید؟ موهایتان ضعیف شده و می‌ریزد؟ ناخن‌هایتان شکننده شده است؟ طبق آمارهای جهانی خانم‌ها در طول زندگی‌شان حداقل یک مرتبه دچار کمبود آهن می‌شوند.  

کم‌خونی از چه چیزی ناشی می‌شود؟

معمولاً کمبود آهن بیشتر به دلیل عدم دریافت آن از طریق مصرف مواد غذایی مناسب ناشی می‌شود. لازم است که نیازهای روزانه‌تان به این ماده‌ی معدنی را از طریق مصرف مواد غذایی سرشار از آن که به خوبی هم جذب بدن می‌شوند تامین کنید.

با این حال توجه داشته باشید که کم‌خونی می‌تواند جزئی یا خیلی جدی باشد که تشخیص آن با پزشک است. در این صورت نیز لازم است به همراه مواد غذایی از مکمل هم استفاده کنید.

کم‌خونی درجه‌ی «نهایی» کمبود آهن است. در این صورت شما باید بدنتان را تقویت کنید و مصرف مواد غذایی سرشار از آهن را بالا ببرید.

کم‌خونی‌های جزیی خطر کمتری دارند اما تبدیل به یک امر رایج شده‌اند. در این صورت احساس خستگی به جانتان می‌افتد و نمی‌توانید به درستی روی کار و درستان تمرکز کنید.

اگر در این مرحله به فکر جبران آهن خود نباشید امکان دارد وضعیت بدتر شود و دچار کم‌خونی شدید شوید.

چه کسانی بیشتر در معرض این مشکلات قرار می‌گیرند؟

بیشتر خانم‌ها در معرض کمبود آهن قرار می‌گیرند به خاطر اینکه هر ماه به دلیل عادت ماهانه آهن از دست می‌دهند که باید به فکر جبران آن باشند.

نوجوانان، خانم‌هایی که خونریزی زیاد دارند، خانم‌های باردار، زنان شیرده یا خانم‌های در آستانه‌ی یائسگی بیشتر در معرض کمبود آهن قرار می‌گیرند.

آهن نقش اساسی در ساخت هموگلوبین‌های خون دارند و زمانی که خون از طریق خونریزی هدر می‌رود احتمال کم‌خونی نیز بیشتر می‌شود.

گاهی اوقات خودتان نمی‌توانید کمبود آهن را تشخیص دهید. مطمئن‌ترین روش برای تشخیص این مشکل آزمایش خون است.

اما اگر احساس خستگی زیاد می‌کنید یا اینکه رنگ و روی‌تان پریده و خسته است احتمال دارد آهن بدنتان کم شده باشد. پس لازم است به پزشک مراجعه کرده و آزمایش خون بدهید.  

چگونه می‌توان آهن بیشتری جذب کرد؟ 

اول از همه بدانید که گیاه گزنه و برخی از جلبک‌ها سرشار از آهن هستند. احتمالاً حتی فکرش را هم نمی‌کردید که این گیاه به ظاهر خشن منبع فوق‌العاده‌ی آهن باشد.

برای اینکه بتوانید آهن موجود در سبزیجات را به خوبی جذب کنید باید آن‌ها را با ویتامین C مصرف کنید تا بیشتر جذب بدن شود.

مزیت برتر گزنه این است که این گیاه سرشار از آهن و هم زمان ویتامین C می‌باشد. بر خلاف مثلاً عدس که آهن دارد اما فاقد ویتامین C است.

برنامه غذایی در کم خونی

گوشت قرمز نیز سرشار از آهن است اما مصرف زیاد آن می‌تواند به سلامتی و همچنین جیبتان آسیب برساند. علاوه بر این بیشتر خانم‌هایی که گوشت هم می‌خورند باز با کم‌خونی مواجه‌اند. معمولاً برنامه‌ی غذایی روزانه‌ی اکثر ما فاقد میوه‌های صدفی مانند بادام می‌باشد که حاوی آهن است.

اما باید بدانید دانه‌ی کنجد یا سویا نیز به اندازه‌ی جگر آهن دارد. اما مشکل این است که آهن این دانه‌های گیاهی کمتر جذب می‌شود. جعفری، غلات کامل مانند گندم سیاه یا چاودار و ارزن، حبوبات مانند عدس، تخمه‌ی آفتاب‌گردان و غیره نیز از منابع غیر حیوانی خوب آهن محسوب می‌شوند.

اگر طرفدار داروهای طبیعی و گیاهی هستید بهتر است به سراغ گیاه گزنه بروید.

چگونه می‌توان از آهن گزنه استفاده کرد؟

برای رسیدن به نتیجه‌ی سریع و دلخواه، کم‌خونی‌ تان را با گزنه درمان کنید. که هم طبیعی است و هم خیلی زود نتیجه را می‌بینید. می‌توانید به مدت چند هفته روزانه برگ تازه‌ی گزنه مصرف کنید. به این ترتیب که دمنوش گزنه درست کنید. برگ‌های تازه یا خشک گزنه را در آب جوش بریزید و بگذارید به مدت 10 تا 15 دقیقه دم بکشد.

می‌توانید از پودر گزنه هم استفاده کنید. توجه داشته باشید که کپسول‌های گزنه نیز در عطاری‌ها یا داروخانه‌ها وجود دارد که می‌توانید از آن استفاده کنید.

نتیجه اینکه.. کم‌خونی نتیجه‌ی سبک زندگی کنونی ما و عدم مصرف مواد غذایی سرشار از آهن است. در بین همه‌ی راه‌های طبیعی برای جبران کمبود آهن مصرف گزنه بهتر است. این گیاه که همه جا می‌روید نشاط و سرزندگی را به شما هدیه داده و همین طور رنگ و رویتان را بهتر می‌کند.

منابع: راستینه / نیک صالحی