گانگلیون چیست؟

گانگلیون چیست؟

گانگلیون چیست

گانگلیون یک نوع بیماری است که در مچ دست ایجاد می‌شود این توده می‌توان ناشی از وارد شدن ضربه به مچ و یا حرکات مکرر و یکنواخت مفاصل آن پدید آید می‌تواند باعث بی حسی و مشکلات مفصلی در افراد مبتلا شود می‌خواهیم روش‌های مختلف تشخیصی و درمانی این عارضه را شناسایی کنیم.

گانگلیون، شایعترین توده یا تومور خوش خیم دست است.

منشا این توده از کپسول مفصلی، لیگامان یا تاندون مچ دست می‌باشد. داخل توده معمولا مایع ژله مانند دارد. نام کیست سینوویال، نام غلطی است که برای این توده به طور معمول بکار برده شده است، چون ماده درون آن همیشه مایع سینوویال مفصلی نیست.

علت بروز این توده به روشنی مشخص نشده است با این حال ممکن است ضربات مکرر، ظریف و نامحسوس وارده به مچ یا انگشتان به دنبال حرکات مکرر و یکنواخت مفاصل و دژنره شدن لیگامان‌های دست علت این بیماری باشند.

شایعترین محل کیست گانگلیون پشت مچ دست است (شکل بالا) و فقط حدود 20% قسمت نزدیک کف دست (جلوی مچ) دیده می‌شود. این گانگلیون‌ها می‌توانند روی مفاصل انگشتان یا حتی به صورت "مخفی" و غیر قابل لمس بروز کنند. گانگلیون‌ها بیشتر در خانم‌های جوان 20 تا 30 سال دیده می‌شوند. بیشتر گانگلیون‌ها در افراد مسن بر روی مفاصل بند آخر انگشتان (DIP) تظاهر می‌کند.

علائم گانگلیون

شایعترین علامت این بیماری که موجب مراجعه بیمار به پزشک می‌شود وجود یک توده برجسته بدون درد در پشت مچ دست است. این توده سطحی نرم، گرد و یکنواخت دارد. گاهی اوقات توده نرم بوده ولی در اکثر موارد سفت است. توده ممکن است دردناک باشد بخصوص در انجام حرکت‌های مشخص مثل حرکت دادن مچ دست.

از دیگر علائم گانگلیون احساس ضعف در مشت کردن و گرفتن اجسام در دست می‌باشد. از دیگر علائم گانگلیون فشار آن به اعصاب مچ دست است. کیست‌های گانگلیونی ممکن است به مرور زمان بزرگتر یا کوچکتر شده و یا حتی محو شوند.

معمولا در هنگامی که بیمار فعالیت‌های زیادی را با مچ دست انجام می‌دهد کیست بزرگتر می‌شود. کیست ممکن است مدتی محو شده و پس از مدتی دوباره عود کند. در بسیاری اوقات گانگلیون حتی بدون درمان پس از چند سال محو می‌شود.

کیست گانگلیون، بسته به محل قرارگیری آن می‌تواند باعث فشار بر روی عصب مدین (کانال کارپال)، عصب اولنار (کانال گایان) و عصب رادیال (بیماری دکرون) و آسیب عصب و بروز علائمی مانند بی حسی, گزگز، ضعف عضلات و اختلال کارکرد دست و انگشتان گردد.

در مواردی که کیست ار نوع "مخفی" است، بیمار از درد مچ در پوزیشن‌های خاص شاکی است ولی در مشاهده هیچ یافته‌ای موجود نیست.

تشخیص

بر اساس شرح حال و معاینه بالینی است.

تشخیص قطعی بر اساس آسپیراسیون مایع داخل کیست است.

MRI در موارد شک به "بیماری کین باخ" یا "کیست مخفی" کاربردی است.

درمان

اصل درمان، “اطمینان بخشی” به بیمار در رابطه با خوش خیم و بعضا خود محدود شونده بودن آن است. دارو درمانی کوتاه مدت، تجویز مچ بند آتل دار بدون شست (cock up) در کیست‌های جلو و پشت مچ دست و مچ بند شست دار با آتل (thumb spica) در کیست در زمینه دکورون مفید هستند. بعضی درمان‌ها بصورت سنتی انجام می‌شوند مانند گذاشتن یک سکه یا کتاب روی توده و بستن آن.

تاثیر این درمان‌ها مشخص نیست. ماساز در بعضی انواع کیست می‌تواند مفید باشد. درمان‌های دیگر مانند آسپیراسیون مایع و تزربق کورتیکوستروئید در درون کیست در صورتیکه حداقل سه هفته مچ بی‌حرکت گردد می‌تواند مفید باشد. درمان دیگر، جراحی و برداشت گانگلیون است.

جراحی آرتروسکوپ نسبت به نوع سنتی آن ارجح است. در همه درمان‌های ذکر شده احتمال عود توده وجود دارد. مطمئن‌ترین درمان با کمترین احتمال عود درمان جراحی است. "توانبخشی بعد از جزاحی" فوق العاده با اهمیت است. "یک تا دو هفته" بی حرکتی با اسپلینت، بعد شروع active ROM تا یک هفته و نهایتا آموزش تمرینات تقویتی و کششی در منزل.