سرماخوردگی فصلی؛ تشخیص، پیشگیری و درمان سریع

سرماخوردگی فصلی؛ تشخیص، پیشگیری و درمان سریع

چطور سرماخوردگی فصلی را از سایر بیماری‌های ویروسی تشخیص دهیم؟ سرماخوردگی فصلی یک عفونت ویروسی شایع محسوب می‌شود. عامل اصلی آن اغلب راینوویروس‌ها هستند. این ویروس دستگاه تنفسی فوقانی را هدف قرار می‌دهد. دوره معمول بیماری بین 7 تا 10 روز است. مدیریت و کنترل درست علائم در کنار استراحت کافی، دو اصل درمان به شمار می‌آیند. در صورتی که علائم بیش از 10 روز طول کشید یا تب شدید داشتید، لازم است به پزشک مراجعه نمایید. در این مقاله از مجله دکتر لوکس، راهکارهای تشخیص، داروهای موثر و روش‌های تقویت ایمنی برای غلبه سریع بر این بیماری را بررسی می‌کنیم.

چرا هر سال دچار سرماخوردگی می‌شویم؟

سرماخوردگی فصلی برخلاف باورهای قدیمی، به طور مستقیم به دلیل کاهش دمای بدن ایجاد نمی‌گردد. سرماخوردگی یک عفونت مسری محسوب می‌شود که توسط بیش از 200 نوع ویروس مختلف که شایع‌ترین آن‌ها راینوویروس است، شکل می‌گیرد.

اما چرا شیوع این بیماری بیشتر در فصول سرد بیشتر است؟ اگرچه سرما به تنهایی باعث بیماری نمی‌شود، اما ویروس‌های عامل سرماخوردگی در دماهای پایین‌تر پایدارتر هستند. جاللب است بدانید که این ویروس‌ها می‌توانند تا هفت روز روی سطوح زنده بمانند.

در نهایت، در زمستان که افراد در فضاهای بسته با جمعیت بالا قرار می‌گیرند، انتقال ویروس آسان‌تر می‌شود. شناخت زودهنگام و به موقع علائم و تمایز آن با آنفولانزا یا آلرژی، بهترین درمان و جلوگیری از عوارض ثانویه خواهد بود.

 چگونه سرماخوردگی  را زود تشخیص دهیم؟

سرماخوردگی یک بیماری عفونی محسوب می‌شود که بینی، گلو، سینوس‌ها و نای را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در افراد بزرگسال، ابتلای سالانه به طور میانگین دو تا سه بار و در کودکان خردسال بیش از چهار بار گزارش شده است. علائم بیماری به طور معمول به صورت تدریجی و 1 تا 3 روز پس از ورود ویروس به بدن بروز پیدا می‌نمایند. در مقابل، علائم آنفولانزا اغلب ناگهانی و با شدت بیشتری خود را نشان می‌دهند.

آشنایی با 10 علائم اصلی سرماخوردگی فصلی 

تشخیص این بیماری بر اساس نشانه‌ها و علائم انجام می‌شود. شدت علائم در سرماخوردگی اغلب خفیف تا متوسط است. تب بالا در بزرگسالان مبتلا به سرماخوردگی، امری غیرشایع تلقی می‌شود. از علائم شایع می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• عطسه مکرر
• سردرد ملایم
• گرفتگی صدا
• اشک از چشم 
• آبریزش یا گرفتگی بینی 
• خستگی خفیف و کوفتگی 
• درد مفصل یا عضله خفیف
• گلو درد (غالبا اولین علامت)
• سرفه (اغلب بدون خلط زیاد)
• تب (بیشتر در کودکان بروز می‌یابد) 

یک تفاوت اصلی بین سرماخوردگی و آنفولانزا در میزان تب و خستگی است. باید بدانید که آنفولانزا با تب بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد و بدن‌درد شدید همراه است اما آلرژی‌های فصلی تنها حالتی هستند که با خارش شدید چشم و گلو همراهند و هیچ گاه تب ایجاد نمی‌کنند. تمایز بین این سه حالت برای کنترل بیمالی و زمان مراجعه به پزشک لازم است.

مقایسه علائم سرماخوردگی، آنفولانزا و آلرژی فصلی

اشتباهات رایج و درمان‌های تسکین‌دهنده

درمان سرماخوردگی اغلب شامل کنترل علائم و کمک به بدن برای سپری کردن دوره ویروسی است. درک این نکته که هیچ درمان قطعی برای از بین بردن ویروس وجود ندارد، به اجتناب از روش‌های درمانی اشتباه کمک می‌نماید. در حقیقت هدف اصلی، کاهش ناراحتی، استراحت کافی و جلوگیری از عوارض ثانویه مثل سینوزیت است.

بررسی 4 اشتباه بزرگ در درمان خانگی

انجام برخی عادات در زمان بیماری نه تنها به بهبود کمک نمی‌کنند، بلکه ممکن است روند درمان را نیز مختل سازند. توجه به این اشتباهات رایج در بهبود سریع‌تر تاثیرگذار است.

1. کم‌آبی بدن: زمانی که بدن هیدراته نباشد، مخاط غلیظ شده و احتقان نیز بدتر خواهد شد. مصرف مایعات گرم و آب، رقیق شدن مخاط و خروج آن را تسهیل می‌نماید.
2. مصرف آنتی‌بیوتیک: سرماخوردگی و آنفولانزا هر دو بیماری‌های ویروسی محسوب می‌شوند. آنتی‌بیوتیک‌ها تنها در برابر باکتری‌ها موثرند. مصرف بی‌رویه و غیرضروری آنتی‌بیوتیک منجر به مقاومت دارویی می‌شود.
3. عدم استراحت کافی: بدن برای مقابله با عفونت ویروسی به حداکثر انرژی نیاز دارد. ادامه دادن به روال کاری یا فعالیت‌های روزانه سنگین، سیستم ایمنی را تضعیف کرده و مبارزه با ویروس را دشوار می‌سازد.
4. پرهیز از مصرف شیر: برخلاف تصور قدیمی، مصرف شیر نه تنها موجب افزایش مایع مخاطی نمی‌شود، بلکه در راستای دارا بودن ویتامین‌ها و حجم آب، می‌تواند به تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن کمک نماید.

شناخت داروهای بدون نسخه (OTC) سرماخوردگی

درمان دارویی سرماخوردگی باید مطابق نوع علائم متمرکز انجام گیرد. انتخاب داروی مناسب لازم اسن با تمرکز بر مکانیسم عمل آن انجام گیرد تا به حداکثر تسکین دست یافت. به عنوان مثال، دارویی که برای گرفتگی بینی مصرف می‌شود، یک ضد احتقان است که بر عروق ناحیه بینی اثر می‌گذارد.

• آنتی‌هیستامین‌ها: جهت کنترل عطسه و آبریزش.
• ضد سرفه: دکسترومتورفان برای تسکین سرفه‌های خشک.
• خلط‌آور: گوایفنزین به منظور کمک به دفع ترشحات دستگاه تنفسی.
• مسکن‌ها: جهت کاهش تب، سردرد و کوفتگی (مانند استامینوفن یا ایبوپروفن).
• ضد احتقان‌ها: برای باز کردن مجاری بینی و سینوس‌ها (مانند سودوافدرین یا فنیل‌افرین).

درمان‌های خانگی اثبات شده برای بهبود سرماخوردگی

در کنار داروهای بدون نسخه، برخی درمان‌های قدیمی نیز وجود دارند که به کاهش علائم کمک نمایند. این روش‌ها به تقویت سیستم ایمنی و تسکین ناراحتی‌های تنفسی کمک شایانی می‌کنند.

روش‌های تایید شده و تجربه شده توسط بسیاری افراد امتحان شده است:

• غرغره آب نمک: بنابر تجربه شخصی  این روش ساده اما نتیجه بخش به کاهش تورم و درد گلو کمک می‌نماید.
• دارچین و میخک: حاوی سینامالدئید است که خواص آنتی‌اکسیدانی دارد و برای رفع گلودرد مفید است.
• زنجبیل: یک گیاه با خواص ضد التهابی و ضد ویروسی بالا است. نوشیدن چای زنجبیل می‌تواند روند درمان را تسریع کند.
• دمنوش‌های گرم: مصرف مایعات گرم به خصوص دمنوش‌هایی مانند آویشن و پونه، به حفظ هیدراتاسیون و تسکین گلو کمک می‌کند.
• سوپ مرغ: تحقیقات نشان داده است که این سوپ به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی سبزیجات و مواد مغذی، التهاب دستگاه تنفسی را کاهش می‌دهد.

^{این مقاله را از دست ندهید: از نحوه مصرف قرص اکتوکلد تا مهم‌ترین عوارض آن}

تقویت سیستم ایمنی در برابر سرماخوردگی فصلی

سیستم ایمنی بدن، خط مقدم دفاع در برابر عفونت‌های ویروسی است. تغذیه مناسب، استراحت کافی و مصرف مکمل‌های هدفمند، مقاومت بدن در برابر سرماخوردگی فصلی را به شدت افزایش می‌دهد.

مکمل‌های موثر (زینک، ویتامین C و D)

برخی ریزمغذی‌ها در کاهش طول دوره و شدت سرماخوردگی نقش اساسی دارند. تحقیقات علمی، بر نقش اساسی زینک و ویتامین‌ها در تقویت عملکرد سلول‌های ایمنی نیز تاکید می‌کنند.

• زینک (روی): این عنصر کمیاب، طول دوره بیماری را کاهش می‌دهد. زینک در راستای مسئولیت عملکرد صحیح تمام سلول‌های ایمنی، به عنوان دروازه‌بان سیستم ایمنی شناخته می‌شود.
• ویتامین C: این آنتی‌اکسیدان قوی، می‌تواند شدت و مدت علائم سرماخوردگی را کاهش دهد. مصرف مکمل با دوز 200  میلی‌گرم یا بیشتر فواید قابل توجهی دارد.
• ویتامین D: در راستای کاهش کاهش تماس با نور خورشید در فصول سرد، مصرف مکمل‌های ویتامین د‌ برای حفظ سطح مناسب این ویتامین و تقویت پاسخ ایمنی بدن ضروری است.

در گذشته، نظریه‌هایی مبنی بر مصرف دوزهای بسیار بالای ویتامین C (مگادوز) برای درمان سرماخوردگی مطرح بود. اما مطالعات علمی معتبر نشان داده‌اند که مصرف بیش از حد این مکمل، به‌ویژه مقادیر بالاتر از 2000 میلی‌گرم در روز، نه تنها اثر بیشتری در درمان ندارد، بلکه می‌تواند منجر به عوارض جانبی جدی نظیر اسهال، حالت تهوع شدید، سوزش سردل و در موارد نادر، سنگ کلیه نیز گردد. در نتیجه، توصیه متخصصان همواره بر رعایت سقف ایمن مصرف مکمل‌ها متمرکز است. برای خرید قرص مکیدنی آلتادین دینه کلیک کنید.

چه زمانی سرماخوردگی فصلی خطرناک می‌شود؟

اگرچه سرماخوردگی اغلب بدون درمان خاصی بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد می‌تواند موجب بروز عفونت‌های ثانویه باکتریایی یا تشدید بیماری‌های مزمن دیگر شود. شناسایی به موقع این عوارض ثانویه جهت جلوگیری از آسیب‌های جدی به سلامتی ضروری است.

علائم هشدار دهنده برای مراجعه فوری به پزشک کدامند؟

علائم زیر نشان می‌دهند که عفونت ویروسی ساده به یک مشکل پزشکی جدی‌تر تبدیل شده است و لازم است فورا به پزشک مراجعه شود:

• علائم شدید آنفولانزا: خستگی شدید، لرز و کوفتگی ناگهانی بدن.
• مشکلات تنفسی: تنگی نفس، درد قفسه سینه یا تنفس پرسر و صدا.
• طول دوره غیرعادی: ادامه علائم بدون بهبودی محسوس، طولانی‌تر از 10 روز.
• تب بالا و مداوم: تب بالای 39 درجه سانتی‌گراد که نشان‌دهنده احتمال آنفولانزا یا عفونت باکتریایی است.
• درد شدید گوش و سینوس: این نشانه‌ها اغلب علامت عفونت گوش میانی یا سینوزیت باکتریایی هستند.

یکی از شایع‌ترین عوارض سرماخوردگی، سینوزیت حاد است. زمانی که سرماخوردگی منجر به التهاب و تورم بافت‌های سینوسی می‌شود، مسیر تخلیه مخاط مسدود می‌گردد. تجمع مخاط در سینوس‌ها، زمینه را جهت رشد باکتری‌ها و ایجاد عفونت سینوسی فراهم می‌کند. علاوه بر این، ترشحات تجمع یافته می‌تواند بر عملکرد شیپور استاش (مسئول تنظیم فشار گوش میانی) اثر بگذارد. 

این اختلال در گوش میانی به نوبه خود موجب بروز درد شدید گوش، گرفتگی گوش یا وزوز کردن گوش شده و در موارد بسیار نادر، می‌تواند بر شنوایی فرد نیز اثر بگذارد.‌ در نهایت، نباید احتقان طولانی‌مدت را تنها یک ناراحتی تلقی نمود، بلکه باید آن را به عنوان یک مسیر خطرناک برای بروز عفونت‌های جدی‌تر در نظر گرفت.

سخن پایانی

در نهایت، سرماخوردگی فصلی هرچند شایع است، اما باید بدانید که درمان قطعی وجود ندارد. با استراحت کافی، هیدراتاسیون و کمک گرفتن از مکمل‌ها و داروهای تسکین‌دهنده در کنار راهکارهایی که در این مقاله از مجله دکتر لوکس به آن‌ها اشاره کردیم، می‌توان طول دوره بیماری را کاهش داد. مهم‌ترین نکته این است که علائم هشداردهنده را جدی بگیرید و از مصرف آنتی‌بیوتیک پرهیز نمایید. تقویت مداوم سیستم ایمنی، بدن شما را در برابر سرماخوردگی فصلی مقاوم می‌سازد.

سوالات متداول در مورد سرماخوردگی 

1. ویروس سرماخوردگی تا چند روز مسری است؟

مسری بودن از یک تا دو روز قبل از بروز علائم آغاز می‌شود.از سوی دیگر، تا دو هفته پس از بهبودی کامل، فرد همچنان می‌تواند ناقل ویروس باشد.

2. ویروس سرماخوردگی روی سطوح چقدر زنده می‌ماند؟

بسته به نوع ویروس و شرایط محیطی، ممکن است تا 7 روز روی سطوح زنده بماند. شستشوی منظم دست‌ها برای پیشگیری بسیار حائز اهمیت است.

3. آیا آنتی‌بیوتیک برای درمان سرماخوردگی لازم است؟

خیر، چرا که آنتی‌بیوتیک‌ها تنها علیه باکتری‌ها عمل می‌کنند. سرماخوردگی ماهیت ویروسی داشته و مصرف آنتی‌بیوتیک هیچ نقشی در بهبود آن ایفا نمی‌کند.

4. چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به سرماخوردگی هستند؟

کودکان خردسال بیش از دیگران به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند (بیش از 4 بار در سال). بزرگسالان به طور متوسط 2 تا 3 بار در سال بیمار می‌شوند.

5. شایع‌ترین عوارض سرماخوردگی چیست؟

عفونت گوش میانی و سینوزیت حاد از شایع‌ترین عوارض ثانویه محسوب می‌شود. در برخی افراد، سرماخوردگی ممکن است منجر به تشدید آسم یا ذات‌الریه نیز شود.

منبع: wikipedia